Phạm Việt Châu
Trăm Việt trên vùng định mệnh
CHƯƠNG 14
TƯ BẢN MỸ
Mối Liên Hệ Đầu Tiên
Trước thế chiến II, mối liên hệ giữa Mỹ và Đông Nam Á chỉ gồm trọn
trong việc chiếm đóng Phi-Líp-Pin kể từ 1899 sau trận chiến Mỹ – Tây Ban
Nha.
Ở Viễn Đông trong thời kỳ đó, Mỹ có một hải lực hùng hậu, nhưng lại
không có đủ lục quân để đập tan lực lượng Tây Ban Nha trên toàn quần đảo
Phi. Vì vậy, dù đã đánh thắng Tây Ban Nha ở vịnh Manila (ngày 1 tháng 5
năm 1898), Mỹ vẫn phải trông đợi vào chính người Phi trong việc lật đổ
chính quyền thống trị.
Thời kỳ cuối thế kỷ 19 là giai đoạn bộc phát của cách mạng Phi. Mỹ đã lợi
dụng phong trào này và hứa hẹn trao trả độc lập cho Phi. Chính phong trào
cách mạng Phi đã làm cho Tây Ban Nha nản chí trong việc đương đầu với
Mỹ và vì vậy chỉ sau ba tháng kể từ ngày khởi chiến, Tây Ban Nha đành
phải nhượng lại quần đảo Phi cho Mỹ với giá 20 triệu Mỹ kim.
Ngay khi tiếp thu xong đất Phi, Mỹ liền chĩa mũi nhọn tấn công vào chính
quân cách mạng. Bị phản bội một cách trắng trợn, nhân dân Phi đã vùng lên
đấu tranh chống Mỹ, nhưng chẳng bao lâu, các nhóm kháng chiến tan rã
dần trước hoả lực quá hùng hậu của các đạo quân tân thực dân. Năm 1901,
tổ chức kháng chiến cuối cùng đã bị triêt hạ, lãnh tụ kháng chiến Emilio
Aguinaldo, đồng thời cũng là tổng thống nền cộng hoà non yểu của xứ này
(từ tháng 1 năm 1899), bị Mỹ bắt. Toàn quần đảo được coi như đã bình
định xong từ đấy.
Mỹ chiếm Phi không hẳn chỉ nhằm vào thị trường nhỏ bé này, nhưng thực
