Về vấn đề quốc tịch, chính phủ quy định Hoa kiều thổ sinh có quyền lựa
chọn trong một thời gian ngắn: hoặc nhập Việt tịch, hoặc về Đài Loan.
Biện pháp này đã gặp phản ứng mạnh mẽ từ phía người Tàu ở Đông Nam
Á và ở Đài Loan. Một mặt, tại quốc nội, Hoa kiều gây phong trào không
khai báo cải tịch, rút tiền ký thác tại các ngân hàng để làm cho đồng bạc
Việt Nam sụt giá trên thị trường, mặt khác Singapore và Hồng Kông tẩy
chay hàng Việt Nam làm cho hàng vạn tấn gạo đã chở tới nơi cũng còn bị
từ chối bốc lên. Về phía Đài Loan, chính phủ Tưởng Giới Thạch đã tạo ra
tình trạng bang giao căng thẳng và vận động cả với Mỹ can thiệp. Trước
những phản ứng mạnh mẽ ấy, chính phủ Sài Gòn đành phải dùng phương
cách mềm dẻo là “thi hành các đạo dụ trên một cách linh động”.
Rốt cuộc, tình trạng chung xét ra cũng chẳng có gì thay đổi ngoài việc Hoa
kiều thổ sinh phải đi lấy thêm một căn cước Việt Nam. Trên thực tế, họ vẫn
là Tàu, và tập thể Tàu ở xứ này vẫn kiểm soát nền kinh tế trong xứ. Tổng
thống Ngô Đình Diệm, người đã đưa ra những biện pháp mạnh trên, rốt
cuộc về sau cũng rơi vào sự cám dỗ của một tổ chức Tàu và đã phải chạy
trốn vào một cơ sở của người Tàu ở Chợ Lớn trong vụ đảo chính ngày 1
tháng 11 năm 1963.
Về nỗ lực đồng hoá, dường như không những không tiến bộ mà còn bị ảnh
hưởng ngược lại. Trong những năm chiến tranh, tập thể Tàu đã lợi dụng cơ
hội làm giàu nhanh chóng một cách bất chính. Vì vậy tập thể này đã tập thể
này đã thu hút tất cả những phần tử có hơi hướng Tàu, đến nỗi nhiều người
Minh Hương đã Việt hoá từ lâu nay cũng tìm cách tập nói, tập sinh hoạt để
trở lại nhận họ Tàu. Tệ hại hơn nữa, nhiều người Nùng từ Bắc Việt di cư
xuống, không có liên hệ gì Tàu, nay cũng tìm cách gia nhập xã hội Chợ
Lớn để dần dần tự biến thành Tàu hẳn.
Cái gì đã hấp dẫn mạnh mẽ họ như vậy? Chính là những mối lợi được đưa
