146
TRẠNG NGUYÊN NGUYỄN THIẾN
(1495 - 1557)
Nguyễn Thiến người xã Canh Hoạch, huyện
Thanh Oai (nay là thôn Canh Hoạch, xã Dân Hòa,
huyện Thanh Oai, Hà Nội).
Nguyễn Thiến đỗ Trạng nguyên khoa Nhâm
Thìn, niên hiệu Đại Chính thứ 3 (1532) đời vua Mạc
Đăng Doanh.
Ông làm quan nhà Mạc trải các chức Lại bộ
Thượng thư, Ngự sử đài đô ngự sử, Đông các Đại
học sĩ, Nhập thị kinh diên, tước Thư quận công. Sau
này vì bất mãn với nhà Mạc, ông cùng với thông gia
là Đại tướng Thái tể Phụng Quốc công Lê Bá Ly dẫn
quân vào Thanh Hóa quy thuận triều Lê Trung
Hưng. Vua Lê Trung Hưng ban thưởng, cho giữ
nguyên các chức tước, đảm trách việc tuyển bổ quan
lại cho nhà Lê trong khoảng 8 năm. Ông mất năm
Thiên Hựu (1557) đời vua Lê Anh Tông
1
.
_______________
1. Xem Ngô Đức Thọ (Chủ biên): Các nhà khoa bảng
Việt Nam (1075-1919), Sđd.
147
Nguyễn Thiến còn có tên hiệu là Cảo Xuyên
1
.
Ông đỗ Trạng nguyên trước Nguyễn Bỉnh Khiêm
một khoa, sau đó hai vị Trạng nguyên này thường
xướng họa thơ văn với nhau. Hiện còn một số bài
thơ của Nguyễn Thiến chép trong Toàn Việt thi lục và
Bạch Vân am thi tập.
Cũng cần nói thêm Trạng nguyên Nguyễn Thiến
là cha của danh tướng Nguyễn Quyện, là thủy tổ
của đại thi hào Nguyễn Du - tác giả truyện thơ Nôm
tuyệt diệu: Truyện Kiều. Điều đó đã được khẳng
định qua phả hệ của dòng họ Nguyễn Du ở làng
Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Nguyễn
Thiến sinh ra Nguyễn Miễn (tước Phù Hưng hầu).
Người con thứ ba của Nguyễn Miễn là Nguyễn
Nhiệm (Nhậm) (tước Nam Dương hầu), năm 1601 tụ
binh chống lại nhà Lê ở vùng Hoàng Giang (Ninh
Bình), nhưng thất bại, chạy vào ẩn cư ở Tiên Điền
chính là cụ tổ của họ Nguyễn - Tiên Điền. Có thể nói
thi hào Nguyễn Du đã tiếp nối và làm tỏa sáng
truyền thống thi thư của tổ tiên ông vốn có từ Thám
hoa Nguyễn Doãn Địch người làng Tảo Dương và
Trạng nguyên Nguyễn Thiến trú quán ở làng Canh
Hoạch, trang Cổ Hoạch xưa.
_______________
1. Từ điển Văn học, Nxb. Thế giới, Hà Nội, 2004.
