40
Tưởng đã bí, thế mà lại hóa ra có một câu đối
hay. Người Nguyên phải chịu Mạc Đĩnh Chi có tài
ứng biến, liền tức tốc mở cửa ải để ông đi.
Khi Mạc Đĩnh Chi vào bệ kiến, vua Nguyên
muốn thử tài văn chương của Trạng và cũng muốn dò
khí tiết của viên bồi thần
1
bằng một câu đối. Vua
mới đọc:
Nhật hỏa vân yên, bạch đán thiêu tàn ngọc thỏ.
Nghĩa là:
Mặt trời là lửa, mây là khói, ban ngày đốt cháy vừng
trăng.
Mạc Đĩnh Chi biết là vua Nguyên kiêu hãnh, tự
xem mình là mặt trời và coi nước Nam như mặt
trăng, ban ngày nhất định phải bị mặt trời thôn tính,
ông bèn ứng khẩu đối ngay:
Nguyệt cung, linh đan, hoàng hôn xạ lạc kim ô.
Nghĩa là:
Trăng là cung, sao là đạn, chiều tối bắn rơi mặt trời.
Câu ra đã giỏi mà câu đối lại tài hơn. Vua
Nguyên nghe đối biết mình bị trả miếng rất đau,
nhưng cũng hết sức kính phục Mạc Đĩnh Chi, bèn
thưởng cho Trạng nước Nam rượu ngon và rất
nhiều vàng, lụa.
Có hôm, Mạc Đĩnh Chi và sứ thần Cao Ly cùng
vào vấn an vua Nguyên, nhân có sứ thần ngoại quốc
_______________
1. Bồi thần: Bề tôi của một nước chư hầu đối với
hoàng đế phương Bắc.
41
dâng chiếc quạt, vua Nguyên liền bắt Mạc Đĩnh Chi
và sứ Cao Ly làm thơ đề quạt để so tài cao thấp.
Mạc Đĩnh Chi còn đang đắn đo tìm tứ thơ, thì sứ
Cao Ly đã cầm bút viết thoăn thoắt. Liếc theo quản
bút lông, Mạc Đĩnh Chi thấy sứ Cao Ly viết rằng:
Uẩn long trùng trùng, Y Doãn, Chu Công,
Đông hàn thê, thê Bá Di, Thúc Tề.
Nghĩa là:
Nóng nực oi ả thì như Y Doãn, Chu Công
Rét mướt lạnh lùng thì như Bá Di, Thúc Tề.
Thế là ông vội phát triển ý ấy và viết luôn:
Lưu kim thước thạch, thiên địa vi lô,
Nhĩ ư tư thời hề, Y, Chu cự nhu (nho).
Bắc phong kỳ lương, tuyết vũ tái đồ,
Nhĩ ư tư thời hề, Di, Tề ngã phu.
Y! Dụng chi tắc hành, xả chi tắc tàng
Duy ngã dữ nhĩ hữu thị phù!
Nghĩa là:
Chảy vàng tan đá, trời đất là lò lửa
Ngươi lúc ấy như Y Doãn, Chu Công
là những bậc cự nho.
Gió bấc lạnh lùng, mưa tuyết đầy đường
Ngươi lúc ấy như Bá Di, Thúc Tề
là những ông già chết đói.
Ôi! Dùng thì chuyên tay, bỏ thì xếp xó
Chỉ có ta với ngươi là như thế chăng?
Cuối cùng, bài của Mạc Đĩnh Chi xong trước, mà
ý tứ lại cao diệu hơn bài của sứ Cao Ly. Vua Nguyên
