88
TRẠNG NGUYÊN PHẠM ĐÔN LỄ
(1455 - 1531)
Trạng nguyên Phạm Đôn Lễ quê gốc ở làng Hải
Triều, huyện Ngự Thiên (nay thuộc xã Phạm Lễ,
huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), trú quán xã Thanh
Nhàn, huyện Kim Hoa (nay thuộc huyện Sóc Sơn,
Hà Nội).
Phạm Đôn Lễ đỗ Trạng nguyên khoa Tân Sửu,
niên hiệu Hồng Đức thứ 12 (1481) đời vua Lê Thánh
Tông. Từ thi Hương đến thi Đình ông đều đỗ đầu.
Sau khi thi đỗ, ông được bổ dụng chức Hàn lâm
Thừa chỉ ở viện Hàn lâm, sau thăng đến Tả thị lang
hàm Thượng thư.
Năm Hồng Đức thứ 15 (1484) ông dẫn đầu đoàn
sứ bộ sang nhà Minh, nhờ tài ứng đáp, được người
Minh khâm phục. Trong thời gian đi sứ ông đã để
tâm quan sát cách thức dệt chiếu ở Trung Quốc, khi
về nước, ông xin vua cho mở mang nghề dệt chiếu ở
quê, được nhân dân yêu mến gọi là Trạng Chiếu.
Khi mất ông được suy tôn là Phúc thần.
89
TRẠNG NGUYÊN NGUYỄN QUANG BẬT
(1464 - 1505)
Nguyễn Quang Bật người xã Bình Ngô, huyện
Gia Định (nay là thôn Bình Ngô, xã An Bình, huyện
Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh).
Nguyễn Quang Bật đỗ Trạng nguyên khoa
Giáp Thìn niên hiệu Hồng Đức thứ 15 (1484) đời
vua Lê Thánh Tông.
Trạng nguyên Nguyễn Quang Bật làm quan đến
chức Đô ngự sử. Ông cùng Đàm Văn Lễ vâng di
chiếu của vua lập Túc Tông lên ngôi. Vì thế, về sau
ông bị vua Lê Uy Mục không ưa, biếm chức đày đi
Quảng Nam, đến sông Chân Phúc thì bức tử. Khi
vua Tương Dực lên ngôi, truy phong để nêu gương
trung nghĩa. Tác phẩm của ông hiện còn 9 bài thơ
chép trong Toàn Việt thi lục.
Sách Bắc Ninh địa dư chí của Đỗ Trọng Vĩ dẫn:
Khi ông bị dẫn đi đày, qua cửa biển tự thương
mình vô tội, ném đá xuống biển thề rằng: “Từ nay
con cháu ta nếu còn thi ở triều này thì sẽ như hòn đá
này”. Ông ngâm một bài thơ tuyệt mệnh rồi nhảy
xuống biển tự tử.
Bài thơ như sau:
