Khuyết Danh
Trạng Quỳnh
Thư Gửi Bà Giáo Thụ
Quỳnh có người bạn làm giáo thụ xứ Bắc Ninh. Vợ sống ở quê thuộc làng
Nam Ngạn, tỉnh Thanh Hoá. Người vợ xa chồng, thỉnh thoảng ngứa nghề,
tằng tịu với mấy tay chức dịch trong làng. Ðã thế, nghe ai nhắc đến phu
quân, lại còn giả vờ ghen bóng ghen gió.
Ông giáo thụ ở xa, quanh năm cặm cụi dậy dỗ mấy đứa học trò nhỏ. Lương
bổng của ông chẳng được bao nhiêu, bởi thế ông tiêu xài tằn tiện, chẳng
dám ăn uống gì. Khổ như thế mà ba, bốn năm ông mới dám về thăm quê
một lần.
Không may năm ấy thiên tai mùa màng thất bát, kiếm cái ăn đã khó thì đám
học trò lấy đâu ra tiền trả tiền học. Năm ấy cũng là kỳ hẹn ông giáo về
thăm nhà, ông giáo thụ không đủ lộ phí nên đành thất hứa với vợ, nằm lì ở
tỉnh Bắc. Bà giáo thụ suốt ruột, phần lại mong tiền, nhờ người nhà đi tìm.
Tên người nhà đi tìm đến nơi, kể ông nghe vài thứ, ông bảo nó đưa về cho
bà hộ lá thư, chứ còn việc về thì không thành. Trong thư, ông than vắn ,thở
dài, hẹn với vợ sang năm thì may ra có thể về được.
Tên người nhà mang thư trở về. Trên đường đi, tình cờ lại cùng đường với
Quỳnh. Hai người trò chuyện vui vẻ nhân đấy hắn khoe lá thư nọ với
Quỳnh. Xem thư, Quỳnh biết việc thầy giáo thụ, ngẫm thấy tình cảnh thật
vừa đáng thương, vừa đáng trách. Quỳnh lựa lúc đánh tráo lá thư, thay vào
đó một bài thơ do mình đặt ra.
Thơ rằng:
Này lời giáo thụ gởi về quê
Nhắn nhủ bà bay chớ nghứa nghề
Cõi Bắc anh mang thằng củ lẳng
Miền Nam em giữ cái trai he
Hãy còn vương vít như hang thỏ
Hay đã tò ho quá lỗ trê
Dù có thế nào đành chịu vậy
Hai ba năm nữa đợi anh về.
