Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Không đƣợc đáp lại, Trí quay về Bạch Thuỷ ở phƣơng Nam, lên núi Hồ Khuyết, thấy Cuồng Khuất
cũng lại đem ba câu đó ra hỏi. Cuồng Khuất đáp: “À tôi biết, để tôi nói cho nghe”. Nhƣng vừa muốn
nói thì Cuồng Khuất đã quên mình muốn nói gì.
Trí lần này cũng không hỏi đƣợc, trở về đế cung, vô yết kiến Hoàng Đế để hỏi. Hoàng Đế đáp:
“Đừng suy nghĩ gì cả thì mới biết đƣợc Đạo, đừng cƣ xử hành động gì cả thì mới ở yên trong Đạo
đƣợc; không theo đâu, không nói đƣờng nào thì mới đắc Đạo”.
Trí lại hỏi:
- Tôi và ông biết điều đó, còn hai ngƣời kia [tức Vô Vi Vị và Cuồng Khuất] không biết, nhƣ vậy là ai
phải?
Hoàng Đế đáp:
- Vô Vi Vị mới thật là phải, Cuồng Khuất chỉ tựa nhƣ phải thôi, còn ta và ngƣơi thì không bao giờ
gần đƣợc Đạo. Vì ngƣời biết thì không nói, kẻ nói thì không biết. 1108 [2] Cho nên thánh nhân dùng
cách “dạy mà không cần nói” 1109 [3] . Đạo không thể nhận đƣợc, Đức không thể đạt đƣợc, mà lòng
nhân có thể thi hành đƣợc, nghĩa có thể tồn tại đƣợc, lễ có thể hoá ra giả dối đƣợc. [vì những cái đó
thuộc về hữu vi]. Cho nên bảo: “Mất Đạo rồi mới có Đức, mất Đức rồi mới có nhân, mất nhân rồi
mới có nghĩa, mất nghĩa rồi mới có lễ. 1110 [4] Lễ là cái phù hoa của Đạo, là đầu mối của loạn. Cho
nên bảo: “Theo Đạo thì mỗi ngày một bớt [hành động đi]. Bớt rồi lại bớt nữa, cho đến vô vi [không
làm gì cả]. Vô vi mà không có gì là không làm”. 1111 [5] Nay đã là vật rồi mà muốn trở về bản
nguyên, điều đó thực khó, chỉ bậc chí nhân hoạ chăng mới dễ dàng trở về đƣợc.
Sống đƣa tới chết, chết là đầu mối của sống. Ai biết đƣợc thứ tự trƣớc sau của sống chết? Ngƣời ta
sinh ra là do cái khí tụ lại. Khí tụ thì sinh, khí tán thì chết. Tử sinh đã tuần hoàn thì còn có gì mà lo?
Vạn vật là một. Cái gì ngƣời ta cho là tốt đẹp thì gọi là thần kì, cái gì cho là xấu xa thì gọi là xú hủ
