Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
[thối, nát]. Sự thực thì cái xú hủ lại biến hoá ra thành thần kì, mà cái thần kì lại biến hoá thành xú hủ
1112 [6] . Cho nên bảo rằng: “Khắp thiên hạ chỉ có một cái khí lƣu thông mà thôi. Do dó thánh nhân
trọng cái nhất thể” 1113 [7] .
Trí hỏi Hoàng Đế:
- Tôi đã hỏi Vô Vi Vị, Vô Vi Vị không đáp, không phải vì không muốn đáp mà vì không biết đáp ra
sao. Tôi lại hỏi Cuồng Khuất, Cuồng Khuất muốn đáp mà rồi không đáp vì vừa định đáp thì quên
mất mình muốn nói gì. Nay tôi hỏi ông, ông biết mà đáp tôi, thế thì tại sao bảo là ông không gần
đƣợc Đạo?
Hoàng Đế đáp:
- Vô Vi Vị thực đạt Đạo vì ông ta không biết đáp ra sao; Cuồng Khuất tựa nhƣ đạt Đạo vì ông quên
điều mình muốn nói; còn ta và ngƣơi không bao giờ gần đƣợc Đạo cả vì biết nói về Đạo.
Cuồng Khuất nghe kể lại lời đó của Hoàng Đế, cho rằng Hoàng Đế biết sự hạn chế của ngôn ngữ.
1114 [8]
2
Trời đất tuyệt đẹp mà không nói, bốn mùa tuần hoàn theo một luật rõ ràng mà không nghị luận, vạn
vật sinh thành theo một trật tự mà không biện thuyết. Thánh nhân trở về bản nguyên cái đẹp của trời
đất, thấu đƣợc đạo lí của vạn vật. Bậc chí nhân vô vi, bậc thánh nhân không tạo ra cái gì là vì theo
phép tắc tự nhiên của trời đất. Cái thần minh của Đạo cực tinh diệu, hoà hợp với mọi sự biến hoá của
vạn vật. Sự sinh tử, vuông tròn của vạn vật đều là diễn biến tự nhiên, nên không biết đƣợc căn
nguyên, vì vậy mà vạn vật tự nhiên sinh tồn từ xƣa tới nay. Trời đất và bốn phƣơng tuy rộng thật mà
vẫn nằm ở trong Đạo; cái đầu lông tơ mùa thu tuy nhỏ thật mà cũng nhờ Đạo mới thành hình. Vạn
vật đều chìm nổi biến hoá hoài suốt đời. Âm dƣơng, bốn mùa vận hành theo thứ tự. Đạo mê muội,
tựa nhƣ không có mà có; mới đầu nó không có hình tích mà lại có tác dụng thần diệu, vạn vật nhờ nó
