và bị rơi xuống giếng trong khi cáo ta nhờ đó mà thoát khỏi giếng. Trò chơi
giữa cáo và sói lúc này được gọi là trò chơi có tổng lợi ích bằng không. Đây
là trò chơi trong đó hai bên có sự cạnh tranh quyết liệt. Tổng giá trị lợi ích
các bên tham gia đạt được đều bằng 0 (hoặc một hằng số), giá trị người chơi
này đạt được vừa đúng bằng giá trị người chơi kia để mất. Cáo và sói, con ở
dưới giếng, con trên miệng giếng. Muốn leo lên, cáo buộc phải nghĩ ra cách
khiến kẻ khác leo xuống giếng. Song qua sự hoán đổi vị trí trong trò chơi, ta
vẫn luôn có một con ở trên, một con ở dưới.
Lựa chọn thứ hai, thấy sói trên miệng giếng, cáo thầm nghĩ: "Tao phải
chịu khổ sở dưới này thì mày đừng hòng được yên thân trên đó". Nó không
lừa sói nhảy vào gầu mà muốn đối phương nhảy thẳng xuống giếng, nhưng
như vậy thì không con nào thoát được. Trò chơi kết cục hai bên đều thiệt
hại này được gọi là trò chơi có tổng lợi ích là số âm.
Lựa chọn thứ ba, thấy cáo bị rơi xuống giếng, sói động lòng trắc ẩn.
Nó tha một tảng đá to về, vần tảng đá vào chiếc gầu trống còn lại để giúp
cáo leo ra khỏi giếng. Hoặc cáo vì sợ sói không muốn giúp người gặp nạn
nên lừa sói tụt xuống giếng rồi sau đó lại giúp sói trèo lên bằng cách bỏ
tảng đá to vào chiếc gầu trống bên kia. Trong lựa chọn này, dù là cách nào
thì cả sói lẫn cáo đều thoát ra khỏi giếng. Trò chơi giữa sói và cáo ở đây
được gọi là trò chơi có tổng lợi ích là số dương.
Qua phân tích trên, chúng ta có thể thấy kết quả hai bên đạt được
trong trò chơi có tổng lợi ích là số dương sẽ là tốt nhất. Song muốn được
như vậy thì hai phía cần phải hợp tác chặt chẽ với nhau như cái bắt tay hợp
tác giữa Supor và Kim Long Ngư.
Dù là trong kinh doanh buôn bán hay các phương diện khác của cuộc
sống, khiêu vũ với bầy sói luôn tốt hơn là làm con cừu cô độc giữa đàn.
DẪN DẮT SỰ HỢP TÁC BẰNG CÁCH KHƠI GỢI HỨNG THÚ CỦA
ĐỐI PHƯƠNG
• TINH HOA TRÍ TUỆ
Vào lúc khởi đầu trò chơi, do chưa nhìn ra những lợi ích mà sự hợp tác có
thể mang lại nên không ít người sẽ từ chối hợp tác. Khi đó, bạn hãy gợi ý
đối phương làm một vài thử nghiệm nhằm kích thích hứng thú và mong
muốn của họ rồi tiếp tục thuyết phục đối phương hợp tác với mình.
• GIAI THOẠI
Vì đang cần một trợ lí giỏi nên tổng biên tập tờ Thời báo New York
(Mỹ) rất để tâm đến anh chàng John Hay. Lúc đó, John Hay vừa quay về
