NHẬP ĐỀ
Triết của Kant vẫn ảnh hưởng một cách sâu xa vào các trào lưu tư tưởng
hiện đại. Heidegger đã tự xưng là môn đệ Kant và tự cho mình cái danh dự
khai thác những nguồn phong phú còn tàng ẩn trong triết học Kant
. Gần
đây những người thủ xướng thuyết Cơ cấu như Claude Lévi-Strauss và
Michel Foucoult cũng hết sức đề cao Kant. Lévi- Strauss tự nhận là một
“chủ nghĩa Kant không chủ thể siêu nghiệm” (Kantisme sans sụịet
transcendantal), bởi vì Lévi-Strauss giống Kant ở chỗ không đặt những nền
tảng này nơi chủ thể siêu nghiệm như Kant, mà lại đặt nơi môi trường thiên
nhiên
. Còn Foucault thì nhận rằng thuyết phê bình của Kant là “cửa mở
vào thời đại ta”, và mặc dầu ông buộc tội Kant đã để triết học “ngủ giấc ngủ
của khoa Nhân học sau khi lay tỉnh nó khỏi giấc ngủ của thuyết Giáo điều”,
ông cũng phải nhận rằng “tư tưởng về hữu hạn tính mà thuyết phê bình của
Kant đã coi là phần việc của triết học, thì nay vẫn là lãnh vực suy tưởng của
chúng ta”
. Nhưng Kant đã làm thầy cho Heidegger về nội dung, và làm
thầy cho Lévi-Strauss về phương pháp: quan niệm sinh hoạt đạo đức của
Kant đã giúp Heidegger xây dựng triết học Hiện hữu, và phương pháp hình
thức của Kant thì giúp ta hiểu phương pháp phân tích cơ cấu của Lévi-
Strauss và các thuyết Cơ cấu nói chung.
Làm công việc trình bày triết của Kant, chúng tôi không đi quá xa những
gì chính ông đã viết. Giúp bạn đọc hiểu Kant là giúp hiểu Heidegger và triết
Hiện hữu cũng như giúp hiểu triết học hình thức của trào lưu Cơ cấu đang
lên. Nhưng sao Kant nói khó hiểu thế? Sao người ta hiểu Kant sai thế?
Krueger đã than rằng ảnh hưởng của Kant đã đi ngược lại ý của Kant và cái
gọi là tân phái Kant cũng như thuyết Duy tâm của Đức quốc không những
không dựa theo học thuyết của Kant mà thực ra đã dựa vào những chủ
nghĩa bị Kant phi bác
. Trong nẻo đó, người ta hết lên án thuyết Kant là
chủ nghĩa bất tri, lại gán cho nó cái tên là chủ nghĩa phê bình. Gần đây, J.
Vuillemin đã kê khai truyền thống tư tưởng Kant như sau: Kant có ba người
con tinh thần là Fichte, Cohen và Heidegger
. Fichte đã khai thác phần
