− Trẫm tưởng rằng sau khi nước nhà đạo loạn, phong tục của dân
rất khó thay đổi, gần đây thấy trăm họ dần biết liêm khiết, biết hổ
thẹn, quan lại trăm họ phụng công chấp pháp, trộm cắp ngày một
giảm, từ đó biết rằng con người không có thói quen không thay đổi,
điều đó phụ thuộc vào việc nền chính trị của nước nhà là trị hay loạn
mà thôi. Bởi vậy biện pháp trị nước phải là dùng nhân nghĩa để vỗ về,
dùng uy nghiêm thành tín để làm gương. Thuận theo lòng dân, loại bỏ
chính lệnh hà khắc, không theo bàng môn tả đạo, như thế tự nhiên sẽ
an định yên lành. Các khanh phải cùng nhau tiến hành việc này.
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ tư, Phòng Huyền Linh tấu:
− Gần đây kiểm tra kho tàng, thấy binh khí cất trữ đầy đủ hơn
thời Tùy rất nhiều.
Thái Tông nói:
− Tu sửa binh khí phòng bị giặc tuy là việc cần thiết, nhưng trẫm
chỉ mong các khanh lưu tâm đến sách lược trị nước, phải hết mực
trung thành làm cho trăm họ an cư lạc nghiệp, đó chính là binh khí của
trẫm. Tùy Dạng Đế lẽ nào không có binh khí? Đủ để khiến ông ta diệt
vong, chính vì ông ta không tu dưỡng nhân nghĩa, trăm họ oán hận bội
phản mà ra. Phải hiểu được tâm ý này của trẫm, cần lấy đức hạnh nhân
nghĩa để phò trợ trẫm.
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ mười ba, Thái Tông bảo các quan theo hầu:
− Rừng rậm chim sẽ đậu, mặt nước rộng cá sẽ bơi, nhân nghĩa
tích tụ thì trăm họ tự nhiên quy thuận. Người ta đều biết sợ tránh tai
họa, không biết rằng thực hành nhân nghĩa thì tai họa sẽ không sản
sinh. Chuẩn mực của nhân nghĩa phải ghi khắc trong lòng, thường
xuyên làm cho nó tiếp tục phát triển; chỉ cần một khắc lười biếng, thì
