thấy không ai không buồn bã than thở, đó chính là thứ âm nhạc vong
quốc. Từ đó thấy rằng sự hưng vong quả thực là do âm nhạc.
Thái Tông nói:
− Không phải, âm thanh sao có thể ảnh hưởng đến con người?
Người vui vẻ nghe thấy thì vui vẻ, người u sầu nghe thấy thì buồn bã,
vui vẻ và u sầu tồn tại trong lòng người, không phải do âm nhạc. Nước
sắp diệt vong, trong lòng trăm họ rất đau khổ, mà chịu cảm ứng của
tâm tình đau khổ nên nghe thấy thứ âm nhạc này là bi ai mà thôi. Làm
gì có âm nhạc có thể khiến con người trở nên vui vẻ hay bi ai? Nay hai
bản nhạc “Ngọc thụ hậu đình hoa”, “Bán lữ khúc” đều còn tồn tại,
trẫm diễn tấu chúng cho các khanh, sẽ thấy các khanh không bi ai.
Thượng thư hữu thừa tướng Ngụy Trưng đối đáp:
− Người xưa nói, lễ chỉ là nói về các lễ vật như ngọc thôi sao?
Nhạc chỉ nói về các nhạc khí như chuông trống thôi sao? Vui vẻ là ở
sự hòa mục chứ không phải do âm điệu.
Thái Tông khen phải.
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ mười bảy, Thái thường khanh Tiêu Vũ dâng
tấu nói:
− Nay nhã nhạc thịnh hành khắp thiên hạ, tuy nhiên việc miêu tả
công đức tối cao của hoàng đế vẫn có chỗ chưa tường tận. Với những
kẻ bị đánh bại như Lưu Võ Chu, Tiết Cử, Đậu Kiến Đức, Vương Thế
Sung..., thần mong thể hiện được hình tượng của bọn họ, dùng để
miêu tả oai hùng của chiến thắng.
Thái Tông nói:
− Trẫm gặp lúc thiên hạ rối ren bất định, để cứu trăm họ khỏi
nước sôi lửa bỏng nên bất đắc dĩ mới thực hiện việc thảo phạt, vì thế
dân gian mới có điệu múa này, nhã nhạc vì thế cũng sáng tác ra khúc
này. Sự miêu tả của nhã nhạc nên chỉ thể hiện một hình tượng khái
