Truyền kỳ mạn lục
NGUYỄN DỮ
khoa thi, Sinh sắm sửa hành trang lên kinh; không nỡ rời nhau, nên đem theo cả nàng cùng đi, cùng
trọ tại phố Hàng Vóc ở cửa sông. Gặp ngày mồng một đầu năm, Thúy Tiêu rủ mấy người bạn gái đến
chùa tháp Báo Thiên (6) dâng hương lễ Phật. Bấy giờ có quan Trụ quốc họ Thân ngầm đi chơi phố,
trông thấy Thúy Tiêu đẹp, bắt, cướp đem về làm của mình. Sinh làm đơn kiện tận triều đình, nhưng
vì họ Thân uy thế rất lớn, các tòa các sở đều tránh kẻ quyền hào, gác bút không dám xét xử. Sinh đau
buồn lắm bèn chẳng thiết gì thi cử nữa. Một hôm Sinh thủng thỉnh đi chơi ngoài phố, gặp đám người
cưỡi ngựa đi xem hoa về, tiền hô hậu ủng rất oai vệ, trên đường thì trâm thoa rơi rắc, hồng tía tơi bời,
sau cùng thấy Thúy Tiêu ngồi trên một chiếc kiệu căng riềm lụa hoa, đi qua dưới rặng liễu. Sinh
muốn chạy đến than thở, nhưng thấy những người cùng đi với nàng đều là bậc quyền quý, không
dám đường đột chỉ đắm đuối nhìn và ứa hai dòng lệ, không nói được một lời nào.
Nhân Thúy Tiêu trước có nuôi đôi chim yểng, một hôm Sinh trỏ đôi chim mà bảo rằng:
- Chúng mày là loài vật nhỏ, còn được suốt ngày quấn quít với nhau, không phải như ta lạnh lùng gối
chiếc. Ước sao chúng mày nhẹ tung đôi cánh, vì ta đưa đến cho nàng được một phong thư.
Con chim yểng nghe nói, kêu lên và nhảy nhót như dáng muốn đi. Sinh bèn viết một phong thư, buộc
vào chân nó. Thư rằng:
Tạc giả liễu âm nhất quá,
Đạo đạt vô do.
Ký song nhãn ư phiến thời,
Tằng chỉ xích nhi thiên lý.
Thủy tín hầu môn chi tự hải,
Đệ hiềm khách tứ chi như thu.
Bị thuật cựu do,
Bội tăng thâm cảm.
ức tích ngã bồi thi tịch,
Tử hựu ca diên.
Bất lao lục ỷ chi đàn,
Nhục hạ Tử Vân chi huệ.
Tiếu vị thù ư khiển quyển,
Hận dĩ tảo ư phân phi.
Hồng biệt yến nhi thu thanh,
Vân sầu Tần nhi mính sắc.
Nhất tắc noãn lưu tô chi trướng,
Nhất tắc hàn hồ chỉ chi khâm.
Đãn tham tú mạc chi hoan,
