Đức Phật nhận năm anh em ông Kiều-trần-như làm những vị đệ tử đầu tiên rồi,
ngài liền vì các ông mà khai diễn pháp Tứ diệu đế. Đây là buổi thuyết pháp
chính thức lần đầu tiên của ngài, có ghi lại trong kinh Chuyển pháp luân .
Đức Phật dạy rằng:
“Này các tỳ-kheo! Người muốn sống cuộc đời trí tuệ, cần phải tránh xa hai lối
sống cực đoan.
“Một là sống sung sướng quá độ. Hạng người này miệt mài trong những cuộc
truy hoan, họ thích yến tiệc hội hè, chỉ biết thỏa mãn dục lạc mà thôi. Họ là
những kẻ hèn hạ. Hành vi của họ xấu xa và vô ích, không sánh được với người
muốn đến cõi trí tuệ.
“Còn một hạng cực đoan khác, chỉ biết sống khổ hạnh thôi. Họ thiếu thốn tất cả,
từ chối hết tất cả. Hành vi của họ cũng thật đáng thương và vô ích, không sánh
được với người muốn đến cõi trí tuệ.
“Này các tỳ-kheo! Bậc giác ngộ tránh xa hai lối sống cực đoan ấy. Người tìm
được đường Trung đạo. Lần theo con đường này, người ta sẽ tìm được ánh sáng
soi tỏ tâm trí, người ta sẽ đến chỗ an lạc, cõi trí tuệ, cõi Niết-bàn.”
Khi ấy, năm vị đệ tử đều trân trọng lắng nghe những lời dạy của bậc giác ngộ,
nhận rõ những sai lầm trước đây của mình.
Đức Phật nói tiếp rằng:
“Này các tỳ-kheo! Ta sẽ giảng với các ngươi về pháp Tứ diệu đế, tức là bốn chân
lý trong cõi đời này. Ai thấu rõ bốn chân lý ấy, có thể đạt đến chỗ giải thoát, an
lạc.
“Này các ngươi! Chân lý thứ nhất là về sự khổ. Sanh ra là khổ, già suy là khổ,
bệnh tật là khổ, chết đi là khổ. Phải gặp gỡ tiếp xúc với những người mình
không ưa thích cũng là khổ. Phải xa cách với những người mình yêu thương
cũng là khổ. Cầu mong điều gì mà không được vừa ý là khổ. Các giác quan
trong thân thể bám víu theo những sự thọ cảm, hình sắc, hành động với sự nhận
biết cũng đều là khổ.[64] Những điều ấy không ai có thể phủ nhận được. Đó gọi
là Khổ đế.
