Khi ấy, đức Phật đang ở trong một tinh xá nhỏ nơi thành Câu-đàm-di . [126] Dân
chúng nơi đây thường đến nghe Phật thuyết pháp một cách sốt sắng. Nhiều
người qui y, nhiều người xin xuất gia, thọ giới làm tỳ-kheo. Vua Ưu-đà-diên
[127] ở xứ này là một Phật tử thuần thành, thậm chí ngài có cho thái tử Ra-trá-
ba-la [128] xuất gia theo Phật học đạo.
Nhưng chính ở xứ Câu-đàm-di này, Phật chứng kiến một việc đáng buồn.
Trong thành có một tinh xá lớn hơn nơi Phật đang ở, do ông trưởng giả Gô-si-
ta[129] xây cất để cúng dường, nên gọi là tinh xá Gô-si-ta. Tăng chúng tu học ở
đó có đến mấy trăm vị. Đặc biệt là chia làm hai nhóm, một nhóm chuyên học về
kinh, có vị đứng đầu gọi là Kinh sư; một nhóm chuyên học về luật, có vị đứng
đầu gọi là Luật sư.
Một hôm, vị Kinh sư đi vào nhà cầu ra, dội nước xong còn thừa một ít trong
chậu, nhưng ông quên không đổ nước đi để úp chậu xuống.
Ngay khi đó, đến lượt vị Luật sư đi cầu. Ông thấy vậy thì ra ngoài nói ngay với
vị Kinh sư rằng: “Tại sao thầy làm sai luật?” Vị Kinh sư trả lời: “Tôi không
biết.” Vị Luật sư nói: “Không biết thì không phạm luật.”
Sự việc chỉ có thế. Tưởng không có gì đáng nói nữa. Nhưng rồi vị Luật sư sau đó
nói với các tỳ-kheo trong nhóm của mình rằng: “Vị Kinh sư phạm luật.” Các tỳ-
kheo phái luật liền truyền ra khắp nơi rằng: “Vị Kinh sư phạm luật.”
Các tỳ-kheo thuộc phái thầy Kinh sư liền đem chuyện ấy mà hỏi. Vị Kinh sư liền
nói rằng: “Vị Luật sư đã nói với ta rằng: ‘Không biết thì không phạm luật.’ Bây
giờ lại đi nói với người khác rằng ta phạm luật. Sự việc rõ ràng như thế thì ông
ta đúng là mắc tội vọng ngữ.”[130]
Các tỳ-kheo trong nhóm thầy Kinh sư liền đi nói với các thầy bên nhóm Luật sư
rằng: “Thầy của các ông mắc tội vọng ngữ.”
Thế là sự việc bắt đầu trở nên nghiêm trọng. Nhóm này chỉ trích nhóm kia là
phạm luật, còn nhóm kia lại bảo nhóm này là nói láo. Vấn đề không còn là của
hai vị Kinh sư và Luật sư nữa, mà trở thành sự tranh cãi gay gắt giữa hai nhóm.
Có một số các tỳ-kheo sáng suốt, không rơi vào hai nhóm trên. Họ chỉ lo việc tu
