TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 160

Tuấn sực nhớ ngay vừa lúc ông giám khảo lặp lại câu hỏi :
- Còn một thành phố nữa tên gì ?
- San Francisco . ( San Francisco có thể phiên âm ra tiếng Pháp là cent
franc six... )
- Giỏi !
Ông Tây cho Tuấn 10 điểm.
Ra sân trường, thầy Trợ giáo cười, cho Tuấn biết là thầy phải bảo một đứa
học trò lớp Ba reo lên câu nói mánh lới trên kia để giúp trí nhớ của Tuấn.
Thế là Tuấn đậu bằng "Ri-me" năm ấy, nhờ tiếng kèn ai oán thê lương đưa
một vong linh về thế giới của Phật A-di- đà... và nhờ một trăm quan tiền
sáu cô của thầy Trợ giáo đứng mặc cả ngoài sân trường.
Phải nói rằng câu "học tài thi phận" họa chăng có áp dụng được hồi thi chữ
Nho, chứ trong thời kỳ thi chữ Tây chỉ có thể là một lời an uỉ tạm bợ mà
thôi.
Vì theo thời ấy, hể học giỏi, thông suốt hết chương trình thì tất nhiên đi thi
phải đậu. Thi hỏng, là tại học không thuộc bài. Học trò dở, nếu không có
môn nào trội hơn để cứu vớt các môn kém, thì nhất định là "trợt vỏ chuối".
Đấy là không kể một vài trường hợp hy hữu mà học trò thừa lúc giám khảo
vô ý, lén lút "gà " cho nhau, như trường hợp trò Tuấn. Ngoại giả, việc thi
cử thời Tây rất nghiêm ngặt. Không bao giờ các đề thi bị tiết lộ ra ngoài dù
là thi Tiểu -học, Trung-học hay Tú-tài. Chưa bao giờ xảy ra một vụ bán đề
thi, từ 30, 40 nghìn đồng đến 100,200 nghìn đồng.
Không có sự gian lận của các thí sinh thi mướn với sự đồng lõa im lặng của
giám khảo. Không có những vụ con em của một số hiệu trưởng, giám khảo,
giáo học, học dốt mà thi đậu - nhiều khi đậu cao - còn học trò ngoài học
giỏi hơn, trội hẵn mà lại thi rớt.
Trong các kỳ thi thời trước, bất cứ là thi gì, sự may rủi đã là ít có rồi, sự
gian lận lại còn khó khăn hơn. Nói chi đến chuyện ăn tiền, “đút lót, “ nhờ
cậy “,” gởi gấm “, thật hoàn toàn không có, và không thể có.
Dù là con em ông giám khảo, ông Đốc học hay là con cháu ông Tổng Đốc,
ông Thượng Thư, ông Sứ, ông Khâm, hễ học giỏi là nhất định đỗ, học kém
là phải rớt, không có đút lót được ai cả, không gởi gấm cách nào được cả.