TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 233

Quan Cai trị Pháp và các nhà tư bản Pháp .
Quảng đại quần chúng ở thành thị và thôn quê , thì vẫn có thái độ thụ động
, lo an cư lạc nghiệp , cũng như ở Trung kỳ và Bắc kỳ . Không ai thù ghét
Tây , nhưng cũng không sợ Tây như hôì vài mươi năm về trước.
Nhưng phải khách quan nhìn nhận rằng người Pháp đã gây được một uy tín
lớn lao vô cùng và thật sâu rộng , là nhờ họ có một văn minh khoa học tân
tiến và cao kỳ mà không một người “ An nam “ nào chối cãi được .
Sở dĩ họ nắm vững được guồng máy cai trị 25 triệu dân An nam và thao
túng được Triều Ðình Vua An nam ở Huế là nhờ uy tín một cường quốc
văn minh đứng vào bực nhất nhì trên thế giới .
Bổng dưng tháng Bảy dương lịch năm 1925, gần nghỉ Hè , giữa tình thế
đang yên tỉnh và bình thường ấy, một cái tin rất mới lạ, kinh dị , như một
tiếng sấm sét giữa vòm trời quang đãng , nổ bùng và không biết từ đâu , và
loan truyền khắp nước An nam : "Cụ Phan Bội Châu , bị Tây bắt ở Thượng
Hải đem về giam tại nhà Lao Hỏa Lò , Hà Nội."
Cụ Phan Bội Châu là ai ?
Lúc bấy giờ chẳng ai biết cả . Cái tên nghe thật kêu nhưng là một cái tên rất
mới , lạ, từ trước đến nay chưa hề nghe nói đến bao giờ .
Một buổi chiều thứ bảy , trò Tuấn đi học về , thấy không khí của thành phố
hơi khác hơn mọi hôm . Có nhiều nơi tụ hợp năm ba người nói chuyện xầm
xì với nhau , trong các tiệm người An nam .
Trò Tuấn cắp sách về đế nhà trọ -- nhà thầy Bửu Vinh Thông Phán sở Kho
Bạc -- thầy cũng vừa ở sở đạp xe máy về .
Thầy gác xe máy lên cái kệ gỗ sơn xanh xong rồi đi vô buồng thay áo . Nét
mặt của thầy xem khác hơn mọi hôm . Lần nào ở sở về , trông thấy Tuấn ,
thầy cũng mỉm cười thay thế cho tiếng chào . Nhưng lần này , thầy Bửu
Vinh không cười .
Tuấn nghĩ thầm thầy giận mình vì một chuyện chi đó chăng , hay thầy bị
một chuyện gì không vui ở sở ? Thầy đi tắm , vào sửa soạn ăn cơm . Tuyệt
nhiên thầy không nói một câu , nét mặt thiểu não khác thường.
Cơm xong , 7 giờ tối , một bạn đồng nghiệp của thầy đi xe máy đến , coi bộ
vội vàng , băn khoăn . Thầy ngoắc nhỏ thầy Bửu Vinh ra nhà sau , chỗ bàn