TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 472

một vài đảng cũng chỉ có trong lý thuyết, vì thực tế rất trống trãi nghèo nàn.
Tuấn có đưa một vài anh bạn xem quyển “ Le Réveil de l Asie “ của René
Grousset, xuất bản ở Paris năm 1925.
Bạn xem xong, trả sách, Tuấn bảo :
- Nếu Việt Nam ta có một Ðảng Cách Mạng duy nhất như đảng Swaraj
(parti de Congrès) của Ấn Ðộ, và một lãnh tụ duy nhất có đầy đủ uy tín đối
với quốc nội và quốc ngoại như Mahatma Gandhi, hoặc đảng Warfd của Ai
Cập, hoặc đảng Jeunes Turcs của Thổ Nhĩ Kỳ dưới quyền lãnh đạo cương
quyết và sáng suốt của Mustapha Kemal, thì người Pháp phải kiêng nể dân
tộc ta.
Nếu các “Ðảng phái “ của chúng ta hợp nhất lạị thành một đảng duy nhất
mà tầm hoạt động được lan rộng khắp 3 kỳ đặt dưới quyền lãnh đạo của
một Phan Bội Châu, hay một Nguyễn Thế Truyền, thì cách mạng Việt Nam
mới có thể tranh đấu công khai và đi đến thành công được.
Nhưng đám bạn trẻ của Tuấn và Tuấn nhận thấy tư tưởng đại đoàn kết dân
tộc, và hợp nhất đảng phái quốc gia không thể nào thực hiện được, vì óc “
lãnh tụ “, “ anh hùng cá nhân “ đầy lòng tự ái của mấy người anh làm “
cách mạng tài tử “, là một trở ngại lớn lao không thể nào đả phá được.
Ðó là một định mệnh vô cùng tai hại cho ý chí quật cường của dân tộc Việt
Nam.
Phải đợi đến 1945, nhờ hoàn cảnh thuận tiện cả trên lãnh vực quốc gia và
quốc tế. Việt Minh (Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh) lên nắm chính quyền
mới thực hiện được cuộc tranh đấu toàn diện, trên toàn thể lãnh thổ quốc
gia.
Nhưng ngay trong hệ thống tổ chức của Việt Minh, các đảng phái quốc gia
cũng không hợp nhất nhau lại thành một khối, không đoàn kết lại thành lực
lượng, để cho cộng sản lợi dụng và tiêu diệt dần dần các hình thức cách
mạng dân tộc, và các lãnh tụ quốc gia phải trốn hết qua Tàu.
Vài ba năm sau họ trở về qui thuận dưới bóng cờ Bảo Ðại.
Nhưng đó là chuyện khác.
Trở lại tình trạng chính trị của nước An nam trong những năm 1933-34-35.
Như chúng ta đã biết, lực lượng quân sự của chánh phủ thuộc địa Pháp lúc