- Cô Ba Hợi có xịt chó ra cắn ảnh không?
- Không. Nhưng không biết cổ có méc với ông Bá Hộ làm sao mà ông cầm
cây roi mây chạy ra ngõ... Anh Bốn thấy cái roi của ổng, sợ quýnh cắm đầu
cắm cổ chạy thẳng một mạch về nhà, mầy ơi.
Thằng Đít cười như nắc nẻ.
Lúc bấy giờ là năm 1910. Cậu Bốn, tên thật là Lê văn Thanh, là con ông Xã
Quý, ở làng Chánh Lộ, ngay tỉnh lỵ. Ông Xã có ngôi nhà tranh ở Cửa Bắc,
không giàu cũng không nghèo. Cậu là học trò của ông Tú Phong, một nhà
nho học có tiếng tăm ở tỉnh. Tuy là sinh trưởng ở thành thị và đã 18 tuổi
đầu, mà chàng thanh niên Lê Văn Thanh như hầu hết các bạn trai trẻ khác
đều rủ nhau đi học chữ Hán ở nhà ông Tú, chứ ít có cậu nào chịu đi học
Trường Nhà Nước Bảo Hộ
Ở xóm Cửa Bắc, chỉ có thằng Chuột là đi học trường Nhà Nước. Vì thầy
giáo cứ đến nhà năn nỉ mãi với cha mẹ nó cố xin cho nó đi học. Mỗi lần
thầy có đem cho nó một xấp giấy tây thật trắng, một quyển vở ngoài bìa có
in bà Đầm xoè thật đẹp, một cây bút, một ngòi bút, một bình mực, một cây
thước, một cây bút chì, một cục gôm .
Tuy vậy thầy giáo Năng đã dụ dỗ nó ba lần bảy lượt, mà thằng Chuột nhất
định không đi học Trường Nhà Nước , nó muốn học chữ ta , tức là chữ Hán
Nôm - như cậu Bốn con trai ông Xã Quý.
Sau cùng, một hôm thầy giáo đến hăm doa cha mẹ nó: Chú thím không cho
thằng Chuột đi học thì Quan Tây bỏ tù, đừng có trách tôi, nghe không? . Vì
sợ Quan Tây bỏ tù, mà rồi cha mẹ thằng Chuột phải đành lòng cho Thằng
Chuột đi học Trường Nhà Nước vậy. Thầy giáo cũng nói thật rằng thầy
được lịnh Quan Đốc và Quan Sứ bảo phải đi kiếm con nít tới học cho đông,
vì Trường Nhà Nước chưa có học trò. Thầy giáo bảo thằng Chuột đổi tên
khác. Cha mẹ nó không biết đặt tên gì, nên nhờ thầy giáo. Thầy đặt tên nó
là TRẦN ANH TUẤN. Nhưng mấy ngày đầu Trần Anh Tuấn chỉ muốn
trốn học, vì thầy giáo bắt học chữ Quốc Ngữ A.B.C. Nó thấy kỳ cục quá
không giống những chữ Thiên trời, Địa đất, Thất mất, Tồn còn, Tử con,
Tôn cháu, Lục sáu, Tam ba... như thằng Đít học ở nhà ông Tú nghe dễ hơn,
và hay hơn. Thầy giáo bắt nó học BA, BĂ, BÂ, BI, nó vừa học vừa tức