Vạn sự vô thủy vô chung, và không chỉ vì nhà văn cầm bút viết mà cuộc
đời trở nên giới hạn trong một tác phẩm. Ông không phê phán cái xấu mà
cũng không suy tôn cái tốt. Với ông xấu tốt có trong mọi cuộc sống, mà có
khi thật ra cũng không phân biệt rõ ràng với nhau. Quan niệm tiểu thuyết
như vậy làm ta nhớ tới Anton Chekhov. Thật ra ta nhớ đến Thiền, cái tôn
giáo hay triết lý vì gốc Á đông tất nhiên ảnh hưởng đến cách nhìn cuộc
sống cũng như cách nhìn thế gian của những nhà văn lớn Á đông, ít nhất
những nhà văn biết thưởng lãm tiếng chuông chùa cuối năm ông ghi lại
trong Đẹp và Buồn...
Ông xuất bản Đẹp và Buồn năm 1965. Như Tiếng núi (Yama No Oto,
1954, tác phẩm được coi là thượng đỉnh của văn nghiệp Kawabata), tác
phẩm phản ánh sự quan tâm truyền thống của người Nhật và của chính ông,
với liên hệ giữa người và người, giữa người và thiên nhiên... Đây quả là
một hòa tấu tuyệt vời của thơ, của tình dục thường và bất thường, của tình
yêu thường và bất thường, của thiên nhiên, của người, của cảnh, của mộng
và ác mộng...
Đẹp và Buồn là câu chuyện cuối đời của một nhà văn nổi tiếng về thăm
lại cố đô để nghe chuông giao thừa. Chuyến đi thơ mộng lẽ ra êm ả lại khơi
lại một mối hận tình hai mươi năm trước. Cái mầm của bất an tiềm tàng hai
thập niên bỗng trở thành một loài cây độc. Cây độc cho hoa độc, đem sự
hôn mê đến đa mê tang tóc cho những nhân vật chính cũng như phụ.
Quả thật chuyến đi lý là để nghe chuông, nhưng thâm sâu là mong gặp
lại cố nhân của cuộc tình bất hạnh cũ. Cố nhân Otoko bấy giờ mới mười
sáu, trong khi ông đã ba mươi mốt và có gia đình. Cuộc tình tan vỡ, và khi
đứa con sanh thiếu tháng qua đời, cô gái đã toan tự vận. Mất trí một thời
gian, sau cùng cô cũng bình phục, theo mẹ về Kyoto và biệt tăm cho đến
gần đây. Oki ở lại Tokyo, tiếp tục sống với vợ con sau những sóng gió tất
nhiên phải có. Ông trở thành nhà văn lớn, một phần nhờ tác phẩm Cô gái
mười sáu kể lại mối tình bất hạnh với Otoko. Tác phẩm là niềm thống khổ
cho vợ ông. Ngồi đánh máy bản thảo, Fumiko đã sảy thai trong một cơn
