Minh thở phào nhẹ nhõm, an lòng trở về nhà. Nhìn ông Sửu ngồi khâu
mũ bên kia đường, anh thầm cảm ơn lời nhắc nhở của ông và hơn lúc nào
hết, anh thấy mình còn quá non dại. Khắp nơi trên đất nước, biết bao nhiêu
người đã hy sinh thân minh vì lý tưởng độc lập. Bao nhiêu người bị tra tấn
dã man như ông Sửu. Bao nhiêu người đã âm thầm ngã xuống mà chẳng ai
biết đến! Họ là hàng trăm, hàng ngàn viên gạch lót đường cho cuộc cách
mạng giành độc lập cho đất nước sau này.
Thời ấy, bất cứ ai dấn thân vào đường tranh đấu đều biết đến sự hung tàn
của những tên thực dân khác máu như Louis Marty, giám đốc Surete'
Ge'ne'rale ( tổng cục an ninh) mà người Việt thường gọi là Sở Liêm Phóng
hay Sở Mật Thám Đông Dương. Louis Marty là tay thực dân dày dạn kinh
nghiệm về truy lùng và tra tấn, từng phục vụ qua mấy đời toàn quyền, từ
Albert Sarraut cho đến Pie`rre Pasquier. Dưới trướng Marty là những tên sắt
máu vô luân mà dân Bắc Kỳ nghe tới tên là khiếp vía, chắng hạn như Tổng
Giám Đốc Công An Bắc KỳArnuox Patrick, Chánh Thanh Tra chính trị
Jules Brides, hợp cùng Eckert và Delamare, được dân gian xếp thành bộ "tứ
ác" đối với tội phạm chính trị Miền Bắc thời ấy. Cộng thêm với nỗi ghê rợn
của cai tù Hỏa Lò Hà Nội, bút mựt không đủ sức mô tả nỗi.
Biết thế, nhưng lòng yêu nước thúc đẩy, hàng hàng lớp lớp thanh niên
thiếu nữ vẫn lao vào lớp sóng đấu tranh, bất chấp mọi thử thách.
Những ngày cuối năm qua đi không biến động. Không khí đón xuân vẫn
tràn ngập khắp thủ đô với bánh mứt, hoa đào và pháo đỏ như thường lệ.
Riêng khu Khâm Thiên nơi Minh trú ngụ thì càng cận Tết thì càng hiện rõ
nét đìu hiu. Khâm Thiên vốn là vùng đất mới, nhà cửa còn thưa thớt, đèn
điện chưa bắt tới, sinh hoạt nổi bật nhất vẫn là những nhà hát cô đầu. Tử
ngày Minh về đây, lâu lâu vẫn chứng kiến những cảnh ghen tuông, vợ ở
dưới quê lên chửi rủa nhà chứa rồi xong vào lôi chồng về, nhất là về để đón
Tết! Năm 1927, nhà hát Vĩnh Lạc khai trương, mái tranh vách lá, ghế ngồi
