trong Sử Ký khẳng định Việt tộc là di dân Hạ sau khi Thương diệt đã di cư về
phía Nam. Thuyết thứ ba cho Bách Việt là nhóm cư dân bản địa, gốc
Mongoloid phương Nam. Thuyết này khẳng định Việt tộc chính là chủ nhân
của văn hóa đồ gốm ấn văn vốn phát triển từ người nguyên thủy bản thổ, và là
thuyết được đại đa số tác giả đồng tình nhất.
Thuyết thứ nhất và thuyết thứ hai trên thực tế có ít người tán đồng, do nó
không phù hợp với kết quả nghiên cứu của khoa học hiện đại nên ngày nay hầu
như không thấy nhắc đến. Theo Tư Mã Thiên (Sử Ký. Việt Vương Câu Tiễn
Thế Gia), Hạ Vũ đi tuần đến vùng Cối Kê và qua đời tại đó, từ đó quy dân Việt
thành hậu duệ của Vũ, tức hậu duệ của Hoa Hạ. Quan điểm này đã được nhiều
tác giả về sau sử dụng mà không cần cầu chứng. Cuốn Ngô Việt Xuân
Thu cũng theo hướng này. Thời cận hiện đại, La Hương Lâm lúc đầu phủ định
thuyết này, song về sau lại khẳng định “Việt vi Hạ hậu” dù “chứng cứ không
trực tiếp” (trong Bách Việt trong hệ thống Trung Hạ). Tác giả Từ Trung Thư cụ
thể hơn khi khẳng định sau khi bị chinh phục, dân Hạ di chuyển lên phía Bắc
thành dân Hung Nô, di chuyển xuống phía Nam thì thành dân Việt. Gần nhất,
Mông Văn Thông lại tiếp tục lặp lại quan điểm này, coi Việt tộc là hậu duệ của
con thứ của Hạ Thiếu Khang [Tưởng Bính Chiêu.. 1998: 20]. Tuy nhiên, từ
trước tới nay có rất nhiều ý kiến phủ định nguồn gốc Hạ hậu của Bách Việt.
Chẳng hạn Hán Thư (thiên Địa Lý chí) viết “Từ Giao Chỉ đến Cối Kê hơn 7-8
ngàn dặm, người Việt ở lẫn với nhau, mỗi nhóm có chủng tính riêng..”.
Quyển Thế Bản và Sử Ký thì cho “Việt vi Mỵ (Mễ) tính, dữ Sở đồng tổ”. Trong
cách nhìn nhận của một số sử gia Trung Quốc, người Sở là người Hoa Hạ nam
thiên, do vậy người Bách Việt là “hậu duệ Hoa Hạ”. Ở các nội dung sau, chúng
ta sẽ thấy rằng cư dân Bách Việt khác cư dân Hoa Hạ trên nhiều phương diện,
từ di truyền, ngôn ngữ, phong tục – tập quán đến kinh tế, đời sống.
Thuyết Bách Việt gốc Mongoloid phương Nam là phù hợp hơn với các kết
quả nghiên cứu đa ngành. Thuyết này quy về mốc thời gian tối cổ – kỷ
Pleistocene, thưở cư dân thượng cổ di cư từ các trung tâm văn minh ở phía tây
đến, chủng Mongoloid dần dà mở rộng xuống phía nam, đẩy lùi hoặc đồng hóa
cư dân Australoid để hình thành tiểu chủng Mongoploid phương Nam vào cuối
