rơm của họ. Song đôi khi họ lại sợ quân lính của chính mình, dân đầu trộm
đuôi cướp, thường liều lĩnh bạt mạng, quen cướp phá và trác táng.
Người ta đồn quân Phổ sắp tiến vào thành Ruăng.
Đoàn Dân vệ từ hai tháng nay mở những cuộc thám thính rất thận
trọng vào các rừng lân cận, đôi khi bắn phải cả quân canh cửa của chính
mình, và chuẩn bị chiến đấu cả mỗi khi một chú thỏ con động đậy trong bụi
rậm, thì ai nấy đã trở về nhà. Vũ khí, đồng phục, với tất cả mớ đồ để giết
người, mới đây còn làm cho những trụ cây số trên các đường quốc lộ quanh
vùng ba dặm trông thấy cũng phát hoảng, bỗng chốc vụt biến đi đâu mất.
Sau hết, những người lính Pháp cuối cùng vượt qua sông Xen để về
Pông-Ođơme theo đường Xanh-Xove và Buôc-Asa; và sau tất cả mọi
người, là vị tướng chỉ huy đi bộ, giữa hai viên sĩ quan hầu, vẻ tuyệt vọng,
không còn thi thố được gì với đám tàn quân tan tác này nữa, vì chính hắn
cũng bàng hoàng trong cảnh tan rã lớn của một dân tộc vốn quen chiến
thắng và nay bị đại bại thảm khốc mặc dầu dân tộc đó vẫn có một truyền
thống anh dũng truyền kỳ.
Rồi một bầu không khí vô cùng yên tĩnh, một sự đợi chờ kinh hoảng
và lặng lẽ bay lượn trên thành phố. Nhiều anh tư sản bụng phệ, mà nghề
buôn đã trở nên hèn đớn, lo lắng đợi những kẻ chiến thắng và run lên cầm
cập vì sợ người ta coi những cái xiên thịt quay hoặc những con dao lớn làm
bếp của họ là vũ khí.
Cuộc sống dường như ngừng lại, các cửa hiệu đóng cửa kín mít, phố
xá câm lặng. Thỉnh thoảng một người dân, sợ vì sự im lặng đó, len lén đi
men theo các bờ tường.
Nỗi khắc khoải lo âu của đợi chờ khiến người ra mong quân thù mau
đến cho xong.
