Sau này, năm 1954, khi ông Diệm mới từ Mỹ về nước cầm quyền thì ông
Giáo đang là Thủ hiến Trung Việt (nhiệm kỳ hai). Trong lần ông Diệm trở
về Huế để bái yết đức Từ Cung và thăm những tôn miếu trong Hoàng thành,
ông Giáo đã tổ chức một cuộc đón rước rất trọng thể tại sân bay Phú Bài và
ngay tại cố đô Huế. Nhưng chỉ độ một tháng sau thì ông Diệm cách chức
ông Giáo, điều tra tài sản và đe doạ khiến ông Giáo phải trốn đi Pháp.
Ông Giáo không phải là người hoàn toàn và chắc chắn đã có những lỗi lầm
cá nhân, nhưng trên mặt công việc, nhất là công việc chung của đất nước,
ông là một nhân vật có lập trường quốc gia chống Cộng rất vững chắc, một
cán bộ cao cấp có tài tổ chức, có tầm nhìn xa và rộng, lại có tinh thần đoàn
kết rộng rãi và biết trọng dụng nhân tài. Đã từng công tác với ông trong một
số công việc khó khăn và quan trong, tôi cứ tiếc hoài một người như ông
Phan Văn Giáo mà không làm Bộ trưởng Quốc Phòng để tổ chức và chỉ huy
quân đội quốc gia hầu đọ sức thi tài với ông Võ Nguyên Giáp.
Ngày 7 tháng 2 năm 1950, Hoa Kỳ và Anh quốc cùng công nhận nước Việt
Nam độc lập và thiết lập quan hệ ngoại giao với chính quyền Bảo Đại. Toà
đại sứ Hoa Kỳ đầu tiên đặt tại Sài Gòn do ông Donald Heath, một nhà ngoại
giao kỳ cựu, điều khiển. Trong khi đó thì Mao Trạch Đông, sau khi thống
nhất được Trung Hoa Lục Địa, bắt đầu kế hoạch quân viện quy mô cho Việt
Minh dọc theo miền biên giới Việt Hoa.
Như vậy, những vận động âm ỉ từ trước của các cường quốc về số phận của
nước Việt Nam bắt đầu phát động mạnh mẽ bằng những biểu dương ngọai
giao và quân sự ngay trong lòng đất nước vào mùa xuân năm 1950, mặc
những nỗ lực tội nghiệp của đế quốc Pháp đang trên đà suy tàn. Và đến cuối
năm, sau khi bị đánh bại nặng nề ở Cao Bằng, ngày 6 tháng 12, chính phủ
Pháp bổ nhiệm tướng Jean De Lattre de Tassigny làm Tổng tư lệnh quân đội
kiêm Cao uỷ Đông Dương để mong cứu vãn tình hình càng ngày càng nguy
