sau:
Mi con tràn lệ cha rơi lệ
Mà lệ khôn cầm cảnh chia tay...
Tính sổ lại cuộc đời trong tám năm truân chuyên đó, tôi đã vào tù ra khám
nhiều lần (của cả Tây lẫn Việt Minh), tôi đã tổ chức nhiều cơ cấu và đã phát
động nhiều chiến dịch có tầm ảnh hưởng mạnh và dài, tôi cũng đã hoặc chỉ
huy trực tiếp hoặc làm việc với những nhân vật mà quyết định của họ (lúc
đó hay sau này) liên hệ đến vận mệnh quốc gia; và trên hết, tôi đã quyết tâm
keo sơn với một lãnh tụ duy nhất, cho một tổ chức duy nhất trong ánh sáng
chỉ đường rực rỡ của lý tưởng đời mình là độc lập cho nước nhà. Độc lập, ôi
hai tiếng huyền diệu của thập niên 40!
Nhưng những lên và xuống đó của tám năm trôi nổi trong một đời người chỉ
là những nổi trôi bé nhỏ và khiêm nhường khi so sánh với những biến
chuyển vĩ đại của đất nước trong cơn chuyển mình đau đớn. Có hàng vạn
thanh niên như tôi ở cả hai phía, đã đổ máu cho lòng đất mẹ thêm màu mỡ,
đã phơi xương cho hồn dân tộc thêm kiêu hùng. Tôi hãnh diện được là giọt
nước, hiện diện đầy đủ và hành xử đúng đắn, trong dòng sông miên man của
lịch sử Việt Nam thuộc giai đoạn đó.
Cho nên khi giã từ miền Trung thân thương để có mặt tại chiến trường Việt
Bắc khói lửa, tuy tim thì như muối xát mà trí thì mở rộng để đón chờ những
ngày gian nguy hơn sắp bắt đầu.
[1] Võ Nguyên Giáp, Những Chặng Đường Lịch Sử, tr.319.
[2] Bernard Fall, Le Viet Minh, tr.183-185
[3] Bernard Fall, The Two Vietnam, tr.236.
[4] Đoàn Thêm, Những Ngày Chưa Quên, tr. 10 và 11.
