Maneli tiết lộ cho ông Ngô Đình Nhu biết về cuộc nói chuyện giữa ông ta
và Phạm Văn Đồng. Nhu tỏ ra thích thú. Maneli trở lại Hà Nội nơi mà nhóm
lãnh đạo Cộng Sản nhấn mạnh rằng: “Kẻ thù chính của họ là Đế quốc Mỹ
chứ không phải chế độ Diệm”…
“Âm mưu trên nghiêm chỉnh hay là hỏa mù? Ở Việt Nam không phải cái gì
cũng dễ dãi, có thể là một tập hợp cả hai. Hoàng Tùng, chủ nhiệm tờ Nhân
Dân, đảng viên đặc trách tuyên truyền năm 1981 cho tôi biết rằng: “Sự thật
thì Bắc Việt cố gắng đào sâu hố chia rẽ giữa Mỹ và Diệm. Còn Bà Nhu sau
này xác nhận cuộc nói chuyện giữa ông Nhu và miền Bắc đang tiến hành, bà
ta còn tiết lộ việc bà ta sẽ gửi hai đứa con của bà ta ra Hà Nội như một “cử
chỉ thân thiện”. Nhưng âm mưu của Nhu còn là một thủ đoạn để
“blackmail” người Mỹ. Ngoài nhiều điều khác Nhu kể ra cho ký giả Joseph
Alsop có âm mưu trên là để dọa người Mỹ. Maneli đã nói: “Nhu chơi nhiều
trò một lần”.
“Với một số giới chức người Mỹ thì những âm mưu của Nhu tạo thêm lý do
để lật đổ Diệm. Hillsman, trong một tờ trình tối mật cho ngoại trưởng Rusk,
đề nghị phải thúc đẩy tướng lãnh gấp rút đảo chánh nếu Diệm nói chuyện
với Hà Nội và khuyến cáo phải dùng quân lực chống lại Bắc Việt nếu Bắc
Việt dùng quân đội để cứu Diệm…
“Có thể một cơ hội đã mất cho một cuộc hôn nhân thuận tiện giữa Bắc và
Nam Việt Nam. Nhưng trong tình thế lúc bấy giờ mà bảo Mỹ phải từ bỏ
Việt Nam thì đó là một điều không tưởng tượng được”. (tr. 292)
Để bổ túc cho nhận định của Karnow tôi ghi thêm đây một nhận định khác
của bà Ellen Hammer:
