Sơ lược
Trong vòng khoảng một trăm năm, xã hội phong kiến được dựng lên
dưới triều những vua Lê đầu tiên ở thế kỷ XV, đã trải qua một bước phát
triển rực rỡ, nhưng ngay từ thế kỷ XVI, những cơ chế được thiết lập đã bắt
đầu không còn đóng vai trò tích cực, những dấu hiệu suy đồi biểu hiện
ngay càng rõ nét trong thế kỷ XVII, đế đến thế kỷ XVIII, đạt đến quy mô
của một cuộc khủng hoảng sâu sắc không phương cứu chữa.
Tòa lâu đài phong kiến dựa trên một chế độ ruộng đất mà nền tảng là
quyền sở hữu tư nhân về đất đai, cùng tồn tại song song với một định chế
công điền công thổ đã có từ nghìn đời, được phân chia theo định kỳ. Về
mặt pháp lý, tất cả ai nấy đều có khả năng được sở hữu và đều hưởng
những quyền công dân như nhau, nhưng trên thực tế một thiểu số địa chủ
chiếm lấy phần lớn đất đai, giành về mình những ruộng đất công tốt nhất,
dồn đa số nông dân lao động vào cảnh khốn cùng. Trong các làng xã,
những phần tử địa chủ và quý tộc mặc sức hoành hành, thu tô rất cao và
cho vay cắt cổ.
Nhà nước phong kiến cai trị thông qua một bộ máy quan liêu gồm những
quan lại được tuyển chọn qua thi cử. Một trong những chức năng thiết yếu
của bộ máy đó là xây đắp và bảo vệ một mạng lưới thủy lợi quan trọng gồm
những con đê ngăn lũ và những kênh dẫn nước để bảo vệ nông nghiệp khỏi
thiên tai. Sự chuyên cần tích cực hay lơ là chểnh mảng của các cơ quan nhà
nước trong vấn đề trị thủy đưa đến những hệ quả không nhỏ.
Uy tín của nhà nước quân chủ và bộ máy quan lại, dựa trên nền tảng học
thuyết Khổng Tử được truyền bá rộng khắp các nước, dạy cho con người
thấm nhuần tinh thần tuyệt đối tôn trọng nhà vua và triệt để phục tùng trật
tự tôn ti xã hội.
