các khoản đầu tư vào những lĩnh vực ấy chẳng mảy may góp phần phát
triển nền kinh tế của đất nước này mà còn làm cho nó lệ thuộc vào những
biến động của thị trường thế giới.
Người ta đổ xô vào việc trồng và sản xuất cao su. Trên những vùng đất
đỏ ba - dan ở cao nguyên Nam Bộ và Cao Miên, nhiều điện tích rộng được
cấp nhượng cho các công ty Pháp, trong đó có Công ty Michelin. Diện tích
trồng cao su năm 1924 là 15.000ha, đến năm 1930 là 120.000ha, số nhân
công sử dụng ở đây là từ 3.000 đến 80.000 người. Sản lượng cao su đã từ
298 tấn năm 1915, tăng lên 10.309 tấn năm 1929. Nhiều đồn điền cà phê,
chè cũng được thành lập.
Đông Dương cũng đã trải qua một cơn “sốt khoáng sản”. Số giấy phép
khai mỏ từ 496 năm 1923, lên đến 1.347 năm 1924, rồi 8.155 năm 1928,
17.685 năm 1929. Phần lớn các mỏ khai thác tập trung ở Bắc Bộ. Lượng
than khai thác năm 1913 là 501.000 tấn đến năm 1929 tăng lên 1.972.000
tấn. Các mỏ thiếc, vôn- phram, chì... cũng được khai thác nhưng không có
sắt. Toàn bộ sản lượng khoáng sản khai thác đều được xuất khẩu.
Trái lại, các công nghiệp chế biến phát triển rất hạn chế, chỉ những công
nghiệp nào không cạnh tranh với công nghiệp Pháp mới được duy trì, trước
hết là vì lợi ích của các công ty Pháp; trên thực tế, giai cấp tư sản dân tộc
không được dự phần một chút nào vào đấy. Có thể kể ra việc mở rộng các
nhà máy gạo, nhà máy bông Nam Định, nhà máy xi măng Hải Phòng, các
nhà máy gạch ngói; tổng cộng lại, chẳng được bao năm, chỉ một số xí
nghiệp tập trung chủ yếu ở các vùng Sài Gòn-Chợ Lớn và Hải Phòng, vào
năm 1929, tất cả chỉ sử dụng 86.000 công nhân.
Thực ra, những khoản tiền lãi thu được rất lớn chủ yếu do sự bóc lột
nhân công cực kỳ rẻ mạt. Năm 1925, Ngân hàng Đông Dương công bố một
khoản tiền lãi là 36 triệu đồng trên 72 triệu đồng tiền vốn. Công ty tài chính
ngành cao su được lại 31 triệu đồng trên 100 triệu đồng tiền vốn. Những
món tiền lãi đó đều được chuyển về Pháp, chẳng đóng góp mảy may vào
việc mở rộng các xí nghiệp.
