Vấn đề các dân tộc thiểu số
Nếu như ở đồng bằng, cư dân thuần nhất đều là người Việt, hay Kinh, thì
miền núi lại có nhiều nhóm bộ tộc và các quan hệ của chính quyền trung
ương với các bộ tộc miền núi ấy là một trong những vấn đề gai góc nhất
của chế độ quân chủ. Giữa dân tộc đa số Việt và các dân tộc thiểu số, các
quan hệ lịch sử diễn ra theo hai điều, vừa hội nhập vừa đối kháng. Một mặt,
hai vùng đồng bằng và miền núi, vì là bổ sung cho nhau về mặt kinh tế nên
không thể thiếu nhau; hơn nữa, sự cần thiết phải cùng nhau tự vệ chống kẻ
xâm lược nước ngoài liên kết họ lại một cách chặt chẽ. Vì vậy, các dân tộc
khác nhau dần dần có xu hướng đoàn kết lại thành một quốc gia duy nhất.
Mặt khác, các thế lực phong kiến người Việt, đặc biệt là các vua quan có xu
hướng muốn bóc lột và áp bức các dân tộc thiểu số, do đó những cuộc nổi
loạn cứ xảy ra luôn, kéo theo những cuộc hành quân trừng phạt.
Thế kỷ thứ XI, khi nhà Lý lên ngôi, biên giới Đại Việt ở phía bắc và tây
bắc chưa được xác định rõ. Đặc biệt quan trọng là các biên giới bắc và
đông bắc giáp với Trung Quốc; các vùng này có các dân tộc Tày và Nùng
sinh sống, những dân tộc mà sự qui thuận có tầm quan trọng hàng đầu đối
với vương quốc Đại Việt. Đưa họ hội nhập vào với dân tộc Việt Nam là
một nhiệm vụ sông còn.
Các vua Lý có tục liên minh với những thủ lĩnh của các bộ tộc bằng
nhưng cuộc hôn nhân, gả những công chúa cho các tộc trưởng địa phương,
hay cưới con gái của các tộc trưởng ấy. Những liên minh như thế đã cho
phép tạo ra một địa bàn phòng vệ sát biên giới với Trung Quốc. Tuy nhiên
chính sách liên minh này lại đi đôi với những hành động chiến tranh và
không một đời vua nào mà không có một hay nhiều cuộc hành quân chinh
phạt đến các miền núi, nhiều cuộc do chính các nhà vua thân chinh chỉ huy.
Vụ nổi loạn của Nùng Trí Cao trong tỉnh Cao Bằng là quan trọng nhất.
Người Nùng là một tộc người có quan hệ họ hàng với người Thái và người
Tày, phân bố cả trên lãnh thổ Đại Việt lẫn trên đất đai Hoa Nam. Năm
