DƯƠNG QUẢNG HÀM
VIỆT NAM VĂN HỌC SỬ YẾU
THIÊN THỨ HAI
ẢNH HƯỞNG CỦA NƯỚC TÀU
CHƯƠNG THỨ NĂM
HỌC SINH NGƯỜI NAM SANG DU HỌC Ở TÀU
Sự truyền bá Hán học ở nước ta trong thời kỳ Bắc thuộc. Từ khi nước ta nội
thuộc nước Tàu (111 tr.TL) chữ Nho cùng Hán học dần dần truyền bá sang nước
ta. Sự truyền bá ấy nhờ mấy duyên cớ naỳ:
A) Các lương lại Tàu đã có bụng tốt mở mang việc học trong xứ ta. Trong số ấy,
sử còn ghi tên những ông sau này:
1. Tích Quang, làm thái thú quận Giao chỉ về đờ Hán Bình đế, dạy dân lấy điêù
lễ nghĩa
(CM. tiền biên, q.2, tờ 9b)
2. Nhâm Diên làm thái thú quận Cửu chân từ năm 29 đến năm 33, dạy dân lễ giá
thú
(CM. tiền biên q.2 tờ 9a)
3. Sĩ Nhiếp làm thái thú quận Giao chỉ từ năm 187 đến năm 226.
Ông là một người có văn học, lại chăm mở mang việc học, nên vẫn được suy
tôn là “Nam bang học tổ". (Ông tổ việc học ở nước Nam). Nhưng ta không nên
lầm tưởng ông là người đầu tiên đem chữ Nho sang dạy dân ta; ông chỉ là một
người có công to trong việc truyền bá Hán học ở xứ ta thôi.
4. Đỗ Tuệ Độ làm thứ sử Giao châu về cuối đời nhà Tấn (đầu thế kỷ thứ V) ,
chăm việc mở trường dạy dân học (CM. tiền biên, q.3, tờ 24b).
B) Các sĩ phu Tàu chạy loạn sang nước ta.
1. Về thời Vương Mãng (1) (8-23), có nhiều quan lại và sĩ phu nhà Hán, không
muốn thờ kẻ tiếm nghịch, chạy sang đất Giao chỉ theo Tích Quang , rồi khuyến
khích và giúp đỡ quan Thái thú trong việc truyền bá văn hóa Tàu ở xứ ta. (Theo
H. Maspèro, BEFEO, XVIII, số 3, tr.12)
2. Lại sau khi vua Hán Linh đế mất (189) nước Tàu rối loạn, chỉ có đất Giao chỉ
là yên ổn, bởi thế bấy giờ có nhiều người danh vọng ở bên Tàu chạy sang ở bên
ta (Theo P.Pélliot, T’oungpao, 1918-1919, tr.273)
