có thể tìm thấy ở đây nhiều điều bổ ích, không phải chỉ vỏn vẹn có ba lĩnh
vực như tôi vừa nói trên.
Thế rồi cách nay hơn hai mươi năm, nghĩa là ngót nửa thế kỉ sau khi Cổ
học tinh hoa xuất hiện, Nhà xuất bàn Sống Mới cho ra mắt bộ Ôn cố tri tân
của Mộng Bình Sơn. Hồi đó, tôi có may mắn được đọc ngay khi sách vừa
phát hành, lòng những vì thích thú mà mong sẽ có lần được hội kiến Mộng
Bình Sơn tiên sinh, nhưng mãi đến hôm nay, ước nguyện nhỏ ấy vẫn chưa
đạt được. Hồi ấy, thị trường sách vở Sài Gòn ra sao, không nói, có lẽ chúng
ta cũng hình dung được. Giữa lúc trăm sự đảo lộn, văn hóa xô bồ mà bỗng
dưng có một Mộng Bình Sơn âm thầm theo bước các cụ Ôn Như và Tử An,
góp phần sửa đức thời loạn bằng cách giới thiệu những chuyện hay lấy từ
Bắc sử, quả là đáng trân trọng lắm. Bởi lẽ ấy, sự đồng cảm sâu sắc mà tôi
lặng lẽ dành riêng cho Mộng Bình Sơn tiên sinh, hơn hai chục năm rồi vẫn
còn nguyên vẹn.
Đọc sách mà chỉ cốt tìm cái dở của sách là điều tối kị. Tôi không bao giờ
nghĩ rằng Cổ học tinh hoa và Ôn cố tri tân là những bộ sách hoàn hảo,
song, lòng kính trọng đối với người viết sách khiến tôi chú tâm tiếp nhận
cái hay. Vả chăng, Hán học tàn tạ đã từ lâu, nay nào có mấy ai đọc nổi cổ
thư mà dám chê người cần mẫn đọc cổ thư để viết sách. Tuy nhiên, bởi là
người giảng dạy sử học ở bậc đại học và cao học, tôi thường phải trả lời
những câu hỏi rất khó của những người ngưỡng mộ truyền thống cha ông,
từ nhiều nơi gởi về. Chính những câu hỏi đó khiến tôi nhận ra một điều rất
đáng quan tâm, ấy là Cổ học tinh hoa và Ôn cố tri tân (cùng một vài sách
khác), tuy rất hay, hàm chứa nhiều giá trị rất độc đáo, nhưng tất cả những
chuyện trong sách ấy, từ bối cảnh, sự kiện đến nhân vật … đều là của Trung
Quốc. Có cái gì đó nửa gần nửa xa, thật khó nói.
Không ít người của thế hệ sau, do chỉ có thể đọc được các bản in chữ
quốc ngữ những sách nói trên, cho nên cứ đua nhau trích đi dẫn lại, vô tình
cổ vũ cho sự sùng ngoại vốn dĩ đã từng phảng phất, lẩn quất đâu đây. Lẽ
đâu, tổ tiên ta chỉ giỏi đánh giặc, còn tư tưởng, triết lí, đạo đức… tất cả
chẳng cần bận tâm, bởi đã có khuôn mẫu của Trung Quốc rồi. Đọc kĩ sử cũ,
