29. Cái chết của Nguyễn Quốc Dĩ
Nguyễn Quốc Dĩ (cũng có sách chép là Nguyễn Quốc) vốn người có tài,
từng nhận mệnh vua Lý Anh Tông đi sứ sang nhà Tống. Tuy nhiên, con
người vốn có tài ấy lại chết một cách tức tưởi vào năm Mậu Dần (1158).
Sách Đại Việt sử lược (quyển 3, tờ 6-a) chép rằng:
“Viên tạ ti
Nguyễn Quốc Dĩ đi sứ nhà Tống về. (Ông) tâu vua: -Thần
đến nước Tống, thấy ở giữa sân (triều đình) có cái hòm bằng đồng để thu
nạp những tờ sớ của bốn phương. Thần xin bệ hạ phỏng theo cách đó (mà
làm) để thấu rõ được dân tình.
Vua lấy làm phải, sai làm hòm để ở trước triều đình và lệnh rằng: -Ai
muốn nói việc gì thì làm giấy bỏ vào hòm đó.
Khoảng chừng một tháng, các thư sớ đã đầy hòm, trong đó có một tờ sớ
nặc danh, bỏ trộm vào hòm, viết rằng: “Thái úy Đỗ Anh Vũ định đem binh
vào cung làm loạn”. Kẻ nhận thư bèn đưa cho Anh Vũ. Anh Vũ nói: -Ông
hãy vì ta mà tâu vua xin xét việc đó.
Đến khá lâu sau vẫn không tìm ra kẻ viết thư, Anh Vũ bèn tâu vua rằng:
-Thư ấy tất do người đề xướng việc làm hòm viết ra.
Vua lấy làm phải, sai bắt Quốc Dĩ và em gái là Nghi giao cho quan xét
xử, bày đặt buộc tội cho Quốc Dĩ rồi đày Quốc Dĩ lên trại Quy Hóa. Được
ít lâu, vua tính triệu Quốc Dĩ về, Anh Vũ sai người đem thuốc độc cho
Quốc Dĩ và nói: -Uống thuốc này thì có thể tránh được chướng khí. Quốc
Dĩ biết rằng không thể thoát được, bèn uống thuốc độc mà chết”.
Lời bàn
Nguyễn Quốc Dĩ muốn bắt chước thiên triều nên mới tâu xin vua đặt cái
hòm bằng đồng ở giữa sân rồng. Nhưng ở thời quyền thần lũng đoạn và vu
hãm lẫn nhau, vua thì bạc nhược và u mê, thử hỏi cái hòm kia phỏng có ích
gì? Xót thay, cái hòm ấy chỉ để chôn Nguyễn Quốc Dĩ với những ý định tốt
đẹp của ông mà thôi!
