44. Chuyện anh phường trò Vũ Cao can ngăn vua
Sách Đại Việt sử lược (quyển 3 tờ 16-b) mô tả nhân cách của vua Lý Cao
Tông như sau:
“Vua rất ham của cải lợi lộc, lấy việc bán quan buôn ngục làm chính sự.
Hai người nào mà tranh nhau ruộng đất hay sản vật hễ có một người đem
của dâng nạp trước rồi thì Vua chẳng hỏi tình lí phải trái thế nào, đều thu
mà sung công cả, vì thế mà kho đụn của nhà nước của cải chất như núi, còn
bách tính
thì kêu ca, oán thán, giặc cướp nổi lên như ong”.
Vì nước đại loạn nên từ năm Bính Dần (1206) trở đi, vua Lý Cao Tông
chỉ tổ chức những cuộc vui chơi quanh quẩn trong kinh thành chứ không
dám đi xa. Mặc dù thế, mức độ hoang phí cũng không hề giảm bớt. Cũng
sách trên (tờ 17-a) đã kể một câu chuyện xảy ra trong lúc Vua rong chơi
như sau:
“Năm đó, trong nước đã loạn lạc mà Vua thích rong chơi. Đường sá ngăn
trở, không đi xa được, Vua bèn sai làm hành cung Ứng Phong và Hải
Thanh ở ao Ứng Minh, hàng ngày đem bọn cận thần, cung nữ đi chơi bời
làm vui. Lại lấy thuyền to làm thuyền ngự, lấy các thuyền bé chia làm hai
đội, sai bọn cung nữ, phường tuồng chèo thuyền, Vua dẫn bọn tả hữu bắt
chước nghi vệ như khi Vua ngự đi chơi đâu vậy. Lại lấy sáp ong bọc những
tấm lụa và các thứ hải vật thả xuống ao rồi sai người lội xuống mò lên, giả
làm đồ dưới long cung đem dâng. Quần thần thấy Vua rong chơi vô độ đều
sợ hãi không dám nói. Có tên phường tuồng
phẩm phụng ngự
là Trịnh Ninh rằng: -Có hôm Cao qua chơi bên bờ ao,
đến trước gốc cây muỗm, thì thấy có một người lạ cầm tay dắt đi vòng bờ
ao rồi dẫn Cao đi xuống nước. Cao sợ chết đuối nên không dám tiến. Một
lát, nước ao tự dưng rẽ ra, Cao bèn đi xuống. Đi đến một nơi, thấy cung
điện nguy nga, thị vệ nghiêm chỉnh. Cao hỏi đó là chỗ ai ở, người đó bảo
rằng đó là chỗ ta ở để cai quản ao này. Người đó bèn sai dọn mâm cỗ, cùng
Cao uống rượu. Rượu rồi, Cao tạ ơn xin về Người đó đưa tặng cau và tiễn
