24. Thái Quân Thực và Nguyễn Tông Trụ làm nhục quốc thể
Ngày 16 tháng 5 năm Giáp Dần (1434), Thái Quân Thực đang giữ chức
Trung thư hoàng môn thị lang và Nguyễn Tông Trụ đang giữ chức Tuyên
phủ sứ, cả hai cùng hàm Tứ phẩm
, được triều đình cho sung vào sứ bộ
mang biểu văn sang nhà Minh cầu phong cho vua Lê Thái Tông. Trong
chuyến đi này, hai ông đã phạm tội lớn, để tiếng xấu đến muôn đời. Sách
Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 11, tờ 24 a-b) chép rằng:
“Hai người này khi nhận mệnh sang sứ nhà Minh đã phạm tội lớn, Thái
Quân Thực bị xử đày viễn xứ
, còn Nguyễn Tông Trụ bị đày cận xứ
Khi ấy, Hữu ti
làm giấy tờ (cho hai người đi sứ), theo thứ tự mà ghi
Nguyễn Tông Trụ là Bồi thần (hàng quan Đại phu – ND) còn Thái Quân
Thực là Kì lão (dưới Đại phu một bậc ND). Quân Thực tỏ ý bất bình. Khi
đến triều Minh, triều Minh cứ chiếu theo thứ bậc (đã ghi trong giấy tờ của
sứ bộ) mà ban áo. (Vì là Kì lão), áo của Quân Thực không có hoa văn kim
tuyến. Quân Thực hậm hực bảo với người phương Bắc rằng: -Ta cũng là
quan Tứ phẩm, lại ở dưới Tông Trụ là làm sao?
Đến lúc vào dự yến tiệc, Thực không chịu mặc áo được (triều nhà Minh)
ban mà lại mặc áo có thêu kim tuyến của mình mang theo. Thực còn đem
cả biểu văn do Nguyễn Trãi soạn ra mà chửi bới, lại còn chửi luôn cả quan
Tham tri Đông Đạo là Đào Công Soạn chỉ vì ông này đã tiến cử Nguyễn
Tông Trụ cùng đi sứ với mình. Tông Trụ giận dữ, tranh cãi mãi (với Thái
Quân Thực). Hai người đánh nhau, Tông Trụ bị vỡ mặt, người đi theo can
ngăn cũng không được. Hai người còn kiện nhau ở Hồng Lô Tự (của nhà
Minh), nói xấu nhau đủ điều. Tông Trụ lại còn lén tới nhà viên nội quan
của Bắc triều ở Long Châu (Quảng Tây, Trung Quốc – ND), nhận riêng lễ
vật, lại nói riêng với viên quan của Long Châu đi tiễn là Lã Hồi về chuyện
(Thái Quân Thực) khi đi sứ ở Ai Lao đã nói vụng Tiên đế (tức Lê Lợi –
ND) nghe lời gièm pha của kẻ xấu mà giết hại nhiều người.
Hai người này đều vì tội đi sứ mà giao thiệp với người nước ngoài, tức
giận mà đánh lẫn nhau, làm nhục quốc thể, đáng phải xử tử. Nhưng bởi cả
