48. Thái Bảo Nguyễn Lỗi can vua
Năm 1467, một võ tướng của triều đình Lê Thánh Tông là Khuất Đả,
chẳng may phạm tội trễ nải việc quân rồi bị bại trận khi đi đánh dẹp ở An
Bang (vùng Quảng Ninh ngày nay). Các quan nhân đó hặc tội Khuất Đả và
đem ông ra xét xử. Nhưng, ngay khi triều đình đang xét án thì có một sự
kiện đã xảy ra. Sách Đại Việt sử kí toàn thứ (bản kỉ, quyển 12, tờ 42-b và
43-a) chép rằng:
“Mùa đông, tháng 11, ngày mồng 5, khi vừa tan buổi chầu, Vua có hỏi
các bậc đại thần và bá quan văn võ rằng: -Đô đốc Khuất Đả tuy có làm trái
quân luật, các quan ở bộ Hình
đang xét xử, nhưng trẫm muốn gọi hắn,
cho hắn làm Tổng binh để trấn thủ Bắc Bình (thuộc Việt Bắc ngày nay –
ND) liệu có nên không?
Thái bảo Nguyễn Lỗi tâu vua: -Cho ai sống, buộc ai chết hoặc giả là ban
chức cho ai, bãi miễn chức của ai, tất cả đều thuộc quyền của bệ hạ, bọn bề
tôi không dám lạm bàn. Song, Khuất Đả phụng mệnh Nhà vua đi đánh dẹp
đã không làm nên công trạng gì, các quan ở Lục Khoa hặc tấu và các quan
ở bộ Hình đang xét hỏi, thiết tưởng hãy đợi án xét xong, nếu qủa ông ta
không có tội thì bổ dụng cũng không muộn.
(Ai cũng đồng tình), Chỉ huy quan Binh bộ thượng thư là Lê Bá Trù có
lời tâu rằng: -Khuất Đả tuy có tội, nhưng (Nhà vua) cứ lấy quyền nghi mà
dùng thì có sao đâu?
Vua nghe theo lời của (Nguyễn) Lỗi, bèn thôi (không nói chuyện bổ
dụng Khuất Đả nữa)”.
Lời bàn
Đành Khuất Đả mắc tội trong chỗ không ngờ và cái tâm của ông không
ai dám bảo là xấu,song, Nhà vua tính cất nhắc Khuất Đả ngay khi ông đang
bị triều đình xét hỏi, thì việc ấy, dẫu chỉ mới là ý định không thôi cũng đã
đủ để dự báo đều chẳng lành rồi.
May thay, Nhà vua đã biết nghe lời can ngăn của Thái bảo Nguyễn Lỗi.
Ở đời, nhiều khi người ta chỉ hơn nhau ở chỗ biết nghe ấy. Làm cha mẹ mà
