54. Chuyện Nguyễn Chí
Tháng 4 năm 1505, Lê Uy Mục vờ truất chức rồi sau đó sai người bức tử
Thượng thư bộ Lễ là Đàm Văn Lễ và Đô ngự sử là Nguyễn Quang Bật vì
hai người này trước đó đã không chịu nhận hối lộ của bà Kính Phi để bỏ
Túc Tông mà lập Uy Mục. Khi biết chuyện ấy, quan Tri phủ Phú Bình (nay
thuộc Bắc Ninh – ND) là Nguyễn Chí không phục. Thân nhân của Khương
Trùng là Nguyễn Trọng vì lẽ này mà đem lòng oán giận Nguyễn Chí, bắt
ông tống ngục tra khảo cho đến tưởng chết mới thôi.
Bởi tưởng Nguyễn Chí đã chết rồi, Nguyễn Trọng bèn đem xác ông vất
ra ngoài thành. Gia đình Nguyễn Chí cũng tưởng ông đã chết thật nên đem
xác về chôn, chẳng dè rồi ông sống lại. Vợ con Nguyễn Chí sợ ông lại bị
đánh nữa, liền vờ làm đám tang giả, lại còn để tang ông suốt ba năm trời,
xóm giềng lúc đó không ai hề hay biết gì cả.
Năm 1509, Lê Uy Mục bị giết, Lê Tương Dực lên nối ngôi, Nguyễn Chí
đến triều đình tâu bày mọi sự, được Tương Dực cho làm chức Bí thư giám
xá nhân
. Sau, Nguyễn Chí theo về với nhà Mạc.
Lời bàn
Không khuất phục Khương Trùng vả Nguyễn Nhữ Vi, chút cương trực ở
Nguyễn Chí kể vậy cũng đáng gọi là có. Nguyễn Nhữ Vi chỉ là vật thí thân,
còn Khương Trùng là tay chân của Uy Mục, mà Uy Mục với Tương Dực
thì tên có khác nhau mà sự xấu xa nào có khác nhau. Mới hay, Nguyễn Chí
quả đã trao niềm tin sai địa chỉ.
Bi đánh đến tưởng chết rồi còn bị vất xác ra ngoài thành, vậy mà về sau,
Nguyễn Chí vẫn không nguôi nuối tiếc bả hư danh. Ông thích làm quan,
miễn được làm quan, còn làm quan cho ai cũng chẳng kể, vua là người thế
nào ông cũng chẳng băn khoăn, họ Lê hay họ Mạc đều được cả.
Hóa ra, xem kĩ mới biết chút cương trực của ông cũng có khác với chút
cương trực của người đương thời, cũng chẳng giống với lòng cương trực
của người ở mọi thời, khác xa lắm.
