học vị cũng được đem ra mua bán thì lòng ưu thời mẫn thế, trí tuệ và đạo
đức … nghĩa là tất cả những gì tốt đẹp, đều phải ngậm ngùi đội nón ra đi.
Với sự kiện thứ hai, Trịnh Giang đã chà đạp lên luân thường của thời
mình, rẻ rúng hết thảy văn thần và võ tướng. Các quan đều cho việc làm
này của Trịnh Giang là đáng hổ thẹn nhưng không ai dám nói gì. Bảo họ
chí khí kém cỏi, không có nổi chút khẳng khái của đấng đại trượng phu
cũng được, mà bảo là Trịnh Giang tàn bạo không cho phép ai được trái ý
mình cũng được. Khi mà xã hội muốn hiểu sao thì hiểu, khỏi bàn cũng đủ
rõ, chính sự rối bời đến mức nào.
Với sự kiện thứ ba, Trịnh Giang đã tự cho thấy rằng không có chuyện gì
hắn không làm. Trên thì thiên triều và vua, dưới thì bá quan văn võ và thần
dân … tất tất đều bị coi thường và bị lừa dối. Các tác giả sách Khâm định
Việt sử thông giám cương mục đã phê rằng: “Muốn làm gìược, không cướp
ngôi vua thì thôi, hà cớ gì phải dối trá. Đồ điên cuồng, thật đáng chê cười
lắm thay.”
Ba sư kiện, một sự tình, tang thương đang len lỏi khắp mọi ngõ ngách
của đời sống chính trị nước nhà thời trị vì của chúa Trịnh Giang!
