36. Chuyện thái tử Lê Duy Vĩ bị bức hại
Sách Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển
43, tờ 23 và 24) viết rằng:
“Lúc còn nhỏ, Thái tử (Lê Duy Vĩ) là người nhanh nhẹn và thông minh,
đọc nhiều kinh sử, xử với kẻ sĩ rất có lễ độ, thần dân thảy đều yêu dung
nghi cùng thái độ nhã nhặn ấy. Trịnh Doanh rất trọng tài của Thái tử nên
đem con gái trưởng là Tiên Dung Quận chúa gả cho. Tuy nhiên, Thái tử vẫn
buồn bực về nỗi nhà Lê mất hết quyền bính nên vẫn có chí khảng khái, thu
nắm lấy quyền lớn trong thiên hạ.
Trịnh Sâm khi đã lớn, được làm Thế tử, vẫn có ý ghen ghét địa vị và tài
năng của Thái tử. Một hôm, Thái tử và (Thế tử Trịnh) Sâm cùng ở phủ
đường, được chúa Trịnh (Doanh) ban cơm và bảo cùng ngồi với nhau một
mâm. Lúc ấy, vợ của Trịnh Doanh là bà Nguyễn Thị (quán xà Thạnh Mỹ,
huyện Lỗi Dương, nay thuộc Thanh Hóa, bà là mẹ của Tiên Dung Quận
chúa – ND) vội ngăn lại và nói rằng: -Thái tử với Thế tử danh phận là vua
tôi, lẽ đâu lại ngồi cùng mâm với nhau được? Phải phân biệt làm hai.
(Trịnh) Sâm nghe vậy thì đỏ mặt, bước ra về và nói với mọi người rằng: -
Ta với Duy Vĩ không thể cùng đứng với sau, phải có một người sống, mười
chết mới xong.
Khi (Trịnh) Sâm lên nối ngôi chúa (năm 1767 – ND), hắn bèn mật bàn
với bọn hoạn quan là Hoàng Ngũ Phúc và Phạm Huy Đĩnh về việc truất
ngôi Thái tử (của Lê Duy Vĩ) nhưng không cách gì tìm được cớ để buộc
tội. Cuối cùng, chúng vu cho Thái tử tội thông dâm với một người thiếp của
Trịnh Doanh, xong đem tội trạng tâu lên Nhà vua để bắt Thái tử tống giam
vào ngục.
Trước ngày chuyện này xảy ra, trong giếng Tam Sơn ở phía sau cung
điện bỗng dưng có tiếng gì nổi lên như sấm, Thái tử sợ có tai biến, bèn tâu
để Vua cha hay, do vậy, Nhà vua vẫn thường lo cầu đảo để mong Thái tử
không bị mắc nạn. Đến đây, Thái tử biết tai nạn đã phát sinh, bèn chạy vào
tẩm điện của Nhà vua để ở. (Phạm) Huy Đĩnh vào Đông Cung để tìm Thái
