phải ưng thuận, bèn sai Nguyễn Du đem tờ sắc phong đến cho (Trịnh) Bồng
làm Nguyên soái Tổng quốc chính, tước Yến Đô Vương.
Trịnh Bồng là kẻ nhu nhược và lười biếng, không biết tự chuyên, cho
nên, chính sự đương thời đều do Đinh Tích Nhưỡng mà ra. Bọn tiểu nhân
được dịp thi nhau ton hót nịnh bợ. Ngay giữa ban ngày mà thủ hạ của
chúng dám cướp bóc dân cư gần kinh thành, chẳng có hiệu lệnh ngăn cấm
gì cả, ai cũng cho là hết hi vọng rồi. Về phần mình, Nhà vua cũng lo phòng
bị nghiêm ngặt, đồng thời hạ chiếu cần vương khắp nước. Khi ấy, (Nhà
vua) được tin (Nguyễn) Hữu Chỉnh đang chiếm cứ ở Nghệ An, liền sai
quan Văn Chức là Bùi Dương Lịch làm Chiêu dụ sứ
Quang và Hà Hoa (cả hai phủ này nay đều thuộc tỉnh Hà Tĩnh – ND), cốt
để dò xét tình hình”.
Lời bàn
Thấy lực lượng mạnh là Tây Sơn tiến vào, kẻ chạy trốn đầu tiên là Trịnh
Bồng và Trịnh Đệ. Tây Sơn đi rồi, kinh đô chỉ còn một triều đình ẻo lả mới
lập, kẻ tiến vào uy hiếp đầu tiên là Trình Đệ và Trịnh Bồng. Thế ra, đám
Trịnh Bồng và Trịnh Đệ cũng tự biết rất rõ, họ chỉ có thể là đối thủ của
những ai.
Chớ trách Trịnh Bồng và Trịnh Đệ sao nỡ để Trịnh Khải thân cô thế cô,
cam phận thất bại và cuối cùng phải tự tử, bởi vì chút tư cách làm người
nhỏ nhoi mà họ có được, nhiều lắm cũng chỉ đủ để họ lo cứu lấy thân mình
trước hết mà thôi. Còn như ngôi chúa, họ thèm muốn kể cũng đã lâu, nào
phải bây giờ mới chợt thấy khao khát chiếm đoạt?
Giảo hoạt thay, Dương Trọng Khiêm! Trước, hắn tố cáo mưu phản của
Trịnh Đệ, cứ tưởng hắn là kẻ trung thần, sau, hắn xé chiếu thư của Nhà vua,
cứ tưởng hắn là kẻ cương trực, dè đâu, suốt đời hắn chỉ là tên phản bội,
phản bội bất cứ ai Hắn chạy trốn mà chẳng biết trốn đâu nữa. Vẫn biết ở
đời, hẽ có cao thượng thì có thấp hèn, hễ có anh hùng thì có phản bội …
nhưng đấng cao xanh hỡi, sao nỡ có kẻ giảo hoạt làm nhơ bẩn cả sử sách
đến thế kia!
