23. Lý Lộc và Lý Tử Khắc được thăng tước như thế nào?
Lý Lộc và Lý Tử Khắc đều là thân vương của triều Lý, nhưng sau đến
triều Trần, do triều đình có lệ bắt những người họ Lý phải đổi thành họ
Nguyễn, nên đôi khi, hai người này cũng được sử cũ chép là Nguyễn Lộc
và Nguyễn Tử Khắc.
Thời Lý, cả hai cùng sinh ra trên nhung lụa, cùng làm quan dưới triều Lý
Nhân Tông và Lý Thần Tông, cùng có cuộc đời quý tộc rất trưởng giả và
cùng có cơ may được thăng tước trong năm Kỉ Dậu (1129), là năm thứ hai
trong đời trị vì của vua Lý Thần Tông (1128-1138). Lý Lộc gặp may vào
tháng 2 còn Lý Tử Khắc gặp may vào tháng 3. Sách Đại Việt sử kí toàn thư
(bản kỉ, quyển 3 tờ 33 a – b và tờ 34 a) đã chép về sự may mắn của họ, kèm
theo lời bình của sử gia đời Trần là Lê Văn Hưu như sau:
“Thân vương Lý Lộc tâu rằng, ở núi Tản Viên có hươu trắng. Vua sai
Thái úy Dương Anh Nhĩ đi bắt được, bèn cho Lộc tước Đại liêu ban”.
“Tháng 3, Lý Tử Khắc dâng lời tâu rằng, rừng ở Giang Để (có lẽ là vùng
Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang ngày nay) có hươu trắng. Vua sai Thái uý
Lưu Khánh Đàm đi bắt được, bèn thăng Tử Khắc làm khu mật sứ, xếp vào
hàng tước minh tự, được đội mũ bảy cầu”.
Lê Văn Hưu nói: “Phàm người xưa gọi là điềm lành là nói việc được
người hiền và được mùa, ngoài ra không có gì đáng gọi là điềm lành cả.
Còn như chim quý thú lạ thì không nên nuôi ở kinh đô, ấy cũng là lời răn
của tiên vương để lại. Thần Tông nhân Nguyễn Lộc và Nguyễn Tử Khắc
dâng hươu trắng, cho vật ấy là điềm lành, Tặng Lộc tước Đại liêu ban và
Tử Khắc tước minh tự, thì cả người tặng thưởng và người nhận thưởng đều
là sai cả. Vì sao? Thần Tông vì dâng thú mà cho quan tước thế là lạm
thưởng, Lộc và Khắc không có công lao mà dám nhận thưởng, thế là dối
vua”.
Lời bàn
Ai bảo chuyện hươu chuyện vượn là chuyện tào lao, còn đây, chuyện
hươu lại thực là chuyện làm nên danh vọng. Những kẻ vào sống ra chết để
