31. Lý Long Trát được lập làm thái tử như thế nào?
Sau khi Lý Long Xưởng bị phế, ngôi Đông cung Thái tử của triều Lý vẫn
còn tạm để trống, hoàng tộc cũng như triều đình Lý Anh Tông đều lấy đó
làm mối lo. Bấy giờ, Lý Anh Tông tuy chưa đầy 40 tuổi, nhưng sức khoẻ
lại quá yếu, sống chết chưa biết thế nào.
Đang khi Anh Tông buồn giận thì bà Đỗ Thuỵ Châu (mẹ đẻ của hoàng tử
Lý Long Trát) sai bà nhũ mẫu bế Long Trát tới. Bấy giờ, hoàng tử Long
Trát mới được hơn một tuổi, trông bụ bẫm và rất kháu khỉnh. Chính sự
ngây thơ trong trắng của vị hoàng tử tí hon này đã lấy lại sự quân bình cho
nhà vua. Sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 4, tờ 16-a) chép rằng:
“Bấy giờ có nội nhân ẵm Long Trát ra. Long Trát thấy vua đội mũ, liền
khóc đòi đội. Vua chưa kịp tháo mũ đưa cho thì càng khóc to hơn. Vua bèn
tháo mũ đội cho, Long Trát cả cười. Vua càng lấy làm lạ, bèn quyết ý lập
Long Trát làm thái tử”.
Thực ra, ý định lập Long Trát đã có từ trước. Cũng sách trên (tờ 15-b)
chép:
“Một hôm, vua gọi tể tướng đến bảo rằng: Thái tử là gốc lớn của nước,
Long Xưởng đã làm điều trái đạo, trẫm muốn cho Long Trát nối giữ nghiệp
lớn, nhưng nó còn nhỏ tuổi, sợ không đương nổi, mà đợi nó lớn thì trẫm đã
già yếu, biết làm thế nào?”.
Có lẽ lời ấy đã bay đến tai bà Đỗ Thụy Châu nên mới có sự sắp đặt khôn
khéo như đã kể trên chăng?
Lời bàn
Vua Lý Anh Tông một đời nhu nhược, hoang chơi và lầm lỗi. Phế Long
Xưởng để lập Long Trát thì nào có khác gì đổi sự đau khổ này lấy sự bất
hạnh khác? Song, cái gọi là giềng mối chính thống của hoàng tộc vốn đã bó
buộc tư duy cả một thời, Anh Tông không lập Long Trát cũng khó mà yên
được. Vua cha còn không giữ được sự sạch sẽ cho ngai vàng huống chi là
Long Trát sau này lên ngôi lúc chỉ mới được ba tuổi. Xem ra, đời con còn
có chỗ hơn đời cha, Lý Long Trát (tức Lý Cao Tông) chẳng những làm dơ
