08. Trần Thái Tông với việc khen thưởng
Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ vào cuối năm
Đinh Tị (1257), Lê Tần là một vị tướng có tài, một nhà chiến lược xuất sắc,
tác giả của kế hoạch tạm thời rút lui để bảo toàn lực lượng, bình tĩnh tìm cơ
hội mở trận tấn công quyết định khi điều kiện cho phép. Bởi công lao lớn
ấy mà ông được đổi gọi là Lê Phụ Trần (ông người họ Lê có công giúp rập
nhà Trần). Sách Đại Việt sứ kí toàn thư (bản kỉ, quyển 5, tờ 22 a) chép
rằng:
“Tháng 12, ngày 12 (năm Đinh Tị – 1257 – ND), tướng Nguyên là Ngột-
lương-hợp-đải (tức Ngột-lương-hợp-thai, tên Mông Cổ là Uriangqadai –
ND) xâm phạm Bình Lệ Nguyên (vùng Vĩnh Phúc ngày nay – ND). Vua tự
mình di đốc chiến, xông pha tên đạn. Quan quân hơi nao núng. Vua ngoảnh
trông tả hữu, chỉ có Lê Phụ Trần (tức Lê Tần) là một mình một ngựa, ra vào
trận giặc mà sắc mặt vẫn bình thản như không. Lúc ấy có người khuyên
Vua dừng lại để chỉ huy chiến đấu. Phụ Trần cố sức can Vua: -Bệ hạ làm
vậy có khác gì đánh một trận dốc túi, thần nghĩ là hãy tạm nên lánh chúng,
sao lại có thể dễ dàng tin lời người ta thế.
Bấy giờ, Vua mới lui quân đóng ở sông Lô (từ Hà Giang về tới đoạn đổ
vào sông Hồng – ND), Phụ Trần giữ phía sau. Giặc bắn loạn xạ, Phụ Trần
lấy ván che tên đạn cho Vua. Thế giặc rất mạnh, (Vua) lại phải lui về giữ
sông Thiên Mạc (tức khúc sông Hồng chảy qua xã Tân Châu, Châu Giang,
Hưng Yên – ND), Phụ Trần theo Vua bàn những việc cơ mật, rất ít người
được biết những điều đó”.
Sau trận quyết chiến chiến lược ở Đông Bộ Đầu (đầu dốc Hàng Than, Hà
Nội – ND), quân ta đại thắng, triều Trần trở về thủ đô Thăng Long. Cũng
sách trên (tờ 23 b) chép rằng:
“Mùa xuân, tháng giêng ngày mồng một (tức năm Mậu Ngọ, 1258 –
ND), Vua ngự ra chính điện, trăm quan vào chầu. Trăm họ yên nghiệp như
cũ. Vua định công ban tước (như sau): cho Lê Phụ Trần làm Ngự sử Đại
