08. Lời thề của Hồ Quý Ly
Phải đến phút chót của cuộc đời, Thượng hoàng Trần Nghệ Tông mới bắt
đầu có chút thoáng nghĩ về sự thâm hiểm khó lường của Hồ Quý Ly. Song,
chút thoáng nghĩ ấy cũng chỉ chợt đến rồi chợt đi, Thượng hoàng Trần
Nghệ Tông cũng chẳng còn sống thêm để mà nghĩ tiếp. Sách Đại Việt sử kí
toàn thư (bản kỉ,quyển 8,tờ 23-b và tờ 24-a) chép rằng:
“Tháng ba (năm Giáp Tuất, 1394 – ND) Thượng hoàng chiêm bao thấy
Duệ Tông đem quân đến và đọc bài thơ (phiên âm) như sau:
Trung gian duy hữu xích chủy hầu,
Ân cần tiếm thướng Bạch Kê lâu,
Khẩu vương dĩ định hưng vong sự,
Bất tại tiền đầu, tại hậu đầu.
(Nghĩa là: ở giữa chỉ có kẻ đỏ mõm; Lăm le tiếm lấn lầu Bạch Kê; Khẩu
vương đã định sự hưng vong; Không phải là ở trước mà là ở sau).
Thượng hoàng tự mình chiết tự mà đoán trúng, xích chủy (kẻ đỏ mõm) là
Quý Ly, lầu Bạch Kê là Thượng hoàng, vì Thượng hoàng tuổi Dậu (Trần
Nghệ Tông sinh năm Tân Dậu, 1321 – ND), Khẩu vương là chữ quốc
(nghĩa là nước, ở ngoài có chữ khẩu, trong chữ khẩu là chữ vương – ND),
(câu cuối cùng) ý nói việc nước còn mất thế nào, đến sau mới rõ được.
Thượng hoàng suy nghĩ về giấc chiêm bao này nhiều lắm, nhưng thế
không thể làm gì hơn được nữa.
Mùa hạ, tháng 4, sau hội thề (chỉ hội thề đền thờ thần núi Đồng Cổ vào
ngày 4-4 hàng năm – ND), Thượng hoàng gọi Quý Ly vào cung rồi ung
dung bảo rằng: -Bình chương (chỉ Hồ Quý Ly vì Hồ Quý Ly lúc ấy là Đồng
bình chương sự – ND) là họ thân thích nhà vua, mọi việc nước nhà đều trao
cho khanh cả. Nay thế nước suy yếu, trẫm thì già nua. Sau khi trẫm chết,
nếu giúp được quan gia thì giúp, còn nếu như quan gia hèn kém ngu muội
quá thì khanh cứ nhận lấy ngôi vua.
