10. Hồ Quý Ly đã thực hiện lời thề với thượng hoàng Trần
Nghệ Tông như thế nào?
Sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 8, tờ 31-b và tờ 32 a-b) chép
rằng:
“Mùa xuân (năm Mậu Dần, 1398 – ND) tháng ba, ngày 15, Lê Quý Ly
bức Vua phải nhường ngôi cho Hoàng tử An. Quý Ly vốn có ý cướp ngôi,
nhưng vì đã trót thề với Nghệ hoàng, nên sợ trái lời, bèn ngầm sai một
người đạo sĩ (tên là) Nguyễn Khánh ra vào trong cung, thuyết phục Vua
rằng: -Cõi tiên thanh nhã thơm tho, khác hẳn phàm trần. Liệt thánh triều ta
chỉ thờ đạo Phật, chưa có ai đi theo chân tiên (ý nói là chưa tu theo Đạo
giáo – ND). Bệ hạ được tôn ở ngôi cửu ngũ (tức ngôi vua – ND) nhưng (ở
ngôi ấy thì) muôn việc khó nhọc, chi bằng hãy truyền ngôi cho Đông cung
(tức Thái tử – ND) để giữ khí hư hòa.
Vua nghe lời. Khánh làm lễ tâu ghi vào sổ phụng đạo
Ly làm cung Bảo Thanh Ở phía tây nam núi Đại Lại (tên một quả núi ở
Thanh Hóa, gần Tây Đô – ND) rồi mời Vua tới ở đó. Vua bèn nhường ngôi
cho Hoàng thái tử. Tờ chiếu nhường ngôi đại khái nói rằng: “Trẫm sớm mộ
huyền phong (từ của Đạo gia, chỉ sự thanh tao của phong cách – ND),
không có bụng muốn ngự xe hoàng ốc (xe riêng của thiên tử – ND). (Trẫm)
đức kém mà lạm giữ ngôi cao, thực khó lòng kham nổi. Huống chi, tâm
bệnh (của trẫm) thường hay phát ra, việc tông miếu và chính sự do đấy đều
bị trở ngại. Trước có lời thề, trời đất quỷ thần đều đã nghe, nay phải
nhường ngôi để giữ mãi cơ đồ to lớn. Hoàng thái tử An hãy lên ngôi Hoàng
đế. Phụ chính thái sư Quý Ly hãy lấy danh nghĩa Quốc tổ (Quý Ly là ông
ngoại của Thái tử An nên mới được gọi như thế – ND) mà giữ quyền nhiếp
chính. Trẫm tự làm Thái thượng nguyên quân Hoàng đế
Bảo Thanh để thỏa ý nguyện từ trước”.
Hoàng thái tử An lên ngôi ở cung Bảo Thanh, đổi niên hiệu là Kiến Tân
năm thứ nhất, đại xá thiên hạ. (Vua) tôn Khâm Thánh Hoàng hậu làm
Hoàng thái hậu.
