24. Thương hại thay, Bùi Bá Kỳ!
Sau khi Hồ Quý Ly phế bỏ (1398) rồi giết chết vua Trần Thuận Tông
(1399), một loạt tôn thất và quan lại triều Trần bàn mưu tính kế để diệt Hồ
Quý Ly. Nhưng, cơ mưu bị lộ, việc lớn không thành. Hồ Quý Ly điên
cuồng trả thù, sát hại một lúc trên 370 người, trong đó có Thượng tướng
Trần Khát Chân là người đã có công giết chết vua Chế Bồng Nga của
Chiêm Thành trong trận đánh năm 1390. Một thuộc hạ của Trần Khát Chân
là Bùi Bá Kỳ vì căm giận Hồ Quý Ly mà bỏ trốn rồi tìm đường sang tận
kinh đô nhà Minh để cầu cứu, xin vua Minh đem quân sang tiêu diệt họ Hồ
và lập lại họ Trần. Sách Khâm định Việt sử thong giám cương mục (chính
biên, quyển 12, tờ 24) viết rằng:
“Trước đây, tì tướng của Trần Khát Chân là Bùi Bá Kỳ, tự xưng là bề tôi
trung nghĩa của nước Nam, chạy trốn sang nhà Minh để báo cáo nạn nước.
Bá Kỳ nói: -Tổ phụ tôi trước đều là đại thần trong triều Trần. Mẹ tôi là
người thân thích với họ Trần. Lúc bé, tôi vào chầu quốc vương, (sau lớn
lên) làm quan đến Ngũ phẩm. Nay vì cha con Hồ Quý Ly giết vua cướp
nước nên tôi phải bỏ chức quan mà đi trốn, nương náu chốn núi non hang
cùng, lòng vẫn mong tìm đến thiên đình để giải bày gan ruột tan nát bấy lâu
nay, song, giờ mới được trông thấy mặt trời. Tôi trộm nghĩ, cha con Hồ
Quý Ly làm việc cướp nước bạo nghịch, coi khinh thiên triều, xin thiên tử
cử đạo quân “điếu dân phạt tội”, trừ bọn gian tà, lập lại họ Trần, sao để tôn
cái nghĩa làm cho đời đã mất được nối lại. Được như thế thì tôi dẫu chết
cũng không tan xương. Nay, tôi xin noi theo lòng trung nghĩa của Bao Tư
(người nước Sở của Trung Quốc thời Xuân Thu, tự đi cầu cứu nước Tần
khi nước Sở bị nước Ngô diệt. Bao Tư đã dựa vào tường khóc suốt 7 ngày
liền. Nhà Tần cảm động, cất quân đi đánh nước Ngô – ND), thương khóc
kêu gào dưới cửa khuyết
, xin thiên tử rủ lòng thương mà soi xét cho.
Vua Minh nhận được lời tâu ấy, lấy làm cảm động, sai quan chu cấp cơm
áo cho (Bùi Bá Kỳ). Gặp lúc ấy, Trần Thiêm Bình cũng từ Lão Qua sang.
Nhà Minh hỏi Bá Kỳ có biết người này không Bá Kỳ trả lời là không biết.
Đến khi nhà Minh đưa Thiêm Bình về nước ta, hỏi Thiêm Bình nên dùng
