37. Tham Tri Tây Đạo Bùi Thì Hanh và Trung Lộ An Phủ Sứ
Bạch Khuê bị bãi chức
Ngày 1 tháng 5 năm Giáp Dần (1434), khi còn giữ chức Thái sử Bùi Thì
Hanh đã cả gan bịa chuyện tinh khí con vượn đen ăn Mặt Trời, khiến thiên
hạ phải một phen cung đốn và cúng tế vất vả Thế nhưng, nhờ tài luồn lọt,
sau, Bùi Thì Hanh đã được thăng tới chức Môn hạ sảnh hữu ti lang trung,
kiêm Tham tri Tây Đạo. Nhưng, đến tháng 8 năm Mậu Thìn (1448) bị quan
Giám sát ngự sử
là Đồng Hanh Phát hặc tội và bị bãi chức. Chuyện này
được sách Đại Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 11, tờ 71 a-b) chép lại như
sau:
“Thì Hanh tâu càn rằng đến ngày 16, vào giờ Mão (tức từ 5 đến 7 giờ
sáng – ND) của tháng ấy (tháng 8 – ND) sẽ có nguyệt thực. Vua ra lệnh cho
hết thảy các quan đến cửa Thừa Thiên để lo cứu trăng, nhưng hôm ấy
không có nguyệt thực. Quan Giám sát ngự sử là Đồng Hanh Phát liền hặc
tội ấy, nhưng Thì Hanh không chút tỏ vẻ lo sợ, lại còn nói riêng với người
nhà rằng: -Giỏi lắm thì cũng chỉ đến phạt tiền là cùng chứ gì. Xưa, già đời
kinh nghiệm như Mai Trung Thừa mà còn chịu, không sao làm lay chuyển
nổi ta, thì nay, bọn Hanh Phát mà ăn thua gì.
Hôm sau, Thì Hanh vẫn thản nhiên lên điện coi sổ sách, Hanh Phát liền
tâu Vua: -Những kẻ làm chức Ngôn quan như thần thì mọi điều hay dở của
triều đình, phép dùng người đúng sai ra sao, tất tất đều phải nói rõ. Bởi lẽ
ấy mà người xưa từng nói: “Lời động tới xe ngự thì Thiên tử phải đổi sắc
mặt, lời động tới miếu đường thì Tể tướng phải nghiêm chờ xét tội”. Nay,
Thì Hanh đã không chịu tạ tội lại còn điềm nhiên như không; vậy là vừa coi
khinh thần, vừa coi khinh phép nước. Xưa, Phó Dịch và Lý Thuần phong
của nhà Đường rất tinh thông thuật số, lại giỏi về thiên văn, người bấy giờ
đều nói là cả thiên hạ không ai sánh kịp, nhưng cả hai người cũng chỉ làm
đến chức Thái sử lệnh
mà thôi. Bây giờ đây, như Thì Hanh thì tài nghệ
còn thua kém bọn Thuần Phong tới ngàn lần, vậy mà được làm tới chức
Môn hạ sảnh hữu ti lang trung, kiêm Tham tri Tây Đạo; thật là không sao
hiểu được. Ấy là chưa kể, Thì Hanh vốn có tâm địa tiểu nhân và gian tà.
