14. Di chúc của Mạc Ngọc Liễn
Sau khi Mạc Mậu Hợp bị bắt và bị giết, tôn thất nhà Mạc, có người thì
theo về với Nam triều, có người thì chạy trốn sang tận đất Long Châu
(Trung Quốc) và thỉnh thoảng lại đem quân về cướp bóc, có người mai
danh ẩn tích để chờ thời.
Tháng 3 năm 1593, Mạc Ngọc Liễn bí mật lên vùng rừng núi Đông Bắc,
dò tìm được Đôn Hậu Vương là Mạc Kính Cung (con của Mạc Kính Điển).
Mạc Ngọc Liễn liền tôn Mạc Kính Cung lên ngôi vua, đặt niên hiệu là Càn
Thống. Dư đảng họ Mạc nghe tin này liền kéo nhau theo về. Vùng Đông
Bắc lại thêm một phen binh lửa. Tháng 2 năm 1594, Mạc Ngọc Liễn bị
đánh thua, phải chạy sang Tư Minh (Trung Quốc), xin làm bề tôi của nhà
Minh, còn Mạc Kính Cung thì chạy đến Long Châu (Trung Quốc). Nhờ
được sự trợ giúp của các quan biên ải nhà Minh, Mạc Ngọc Liễn và Mạc
Kính Cung thỉnh thoảng lại đem quân về cướp phá, quấy nhiễu.
Ngày 2 tháng 7 năm 1594, Mạc Ngọc Liễn bị bệnh mà mất, các con của
Mạc Ngọc Liễn chạy sang với Mạc Kính Cung. Trước khi mất, Mạc Ngọc
Liễn có để lại lời di chúc cho con cái và cho Mạc Kính Cung. Sách Đại Việt
sử kí toàn thư (Bản kỉ tục biên, quyển 17, tờ 48-b) chép về lời di chúc của
Mạc Ngọc Liễn như sau:
“Khi Ngọc Liễn sắp lâm chung, có di chúc để lại, khuyên Mạc Kính
Cung rằng: Nay, khí vận nhà Mạc đã cạn, họ Lê hưng phục, đó là bởi số
trời đã định. Dân chúng vô tội mà mắc phải nạn binh đao, thật không nỡ!
Bọn ta nên lánh ra nước ngoài, chứa uy và nuôi sức, chịu khuất để chờ thời,
đợi khi nào mệnh trời tái hiện mới có thể hành động nổi. Lấy sức chọi sức
là điều hoàn toàn không nên. Hai con hổ tranh nhau tất phải có một con bị
thương, chẳng nên việc gì cả. Nay, nếu thấy quân họ tới thì nên tránh, chớ
nên đánh nhau, cẩn thận giữ mình là hơn cả. Cuối cùng, chớ nên mời người
Minh vào trong nước ta, khiến cho dân phải lầm than đau khổ. Đó là tội
lớn, không có gì so được”.
Lời bàn
