24. Di chúc của Nguyễn Hoàng
Nguyễn Hoàng là con trai thứ hai của Nguyễn Kim, sinh vào tháng 8
năm Ất Dậu (1525). Năm 1558, Nguyễn Hoàng được nhận chức Trấn thủ
xứ Thuận Hóa và đến năm 1570 thì kiêm luôn cả chức Trấn thủ xứ Quảng
Nam. Năm 1593, Nguyễn Hoàng được phong làm Thái úy, tước Đoan Quốc
công. Từ cuối năm Canh Tí (1600), Nguyễn Hoàng quyết định ở hẳn tại
Thuận Hóa, không về chầu vua Lê – chúa Trịnh nữa. Bình sinh, Nguyễn
Hoàng thường xưng là Chúa Tiên. Ông trấn trị đất Thuận Hóa và Quảng
Nam đến tháng 6 năm Quý Sửu (1613) thì mất, thọ 88 tuổi.
Nguyễn Hoàng có 8 người con trai nhưng bốn người con đầu là Nguyễn
Phúc Hà, Nguyễn Phúc Hán, Nguyễn Phúc Thành và Nguyễn Phúc Diễn thì
đã chẳng may qua đời sớm. Năm 1600, khi Nguyễn Hoàng vào ở hẳn tại
Thuận Hóa, ông có gởi người con trai thứ năm là Nguyễn Phúc Hải ở lại
đất Bắc làm con tin, theo ông lúc đó chỉ còn người con trai thứ sáu là
Nguyễn Phúc Nguyên, con trai thứ bảy là Nguyễn Phúc Hiệp và con trai
thứ tám là Nguyễn Phúc Trạch. Trong ba người con này, Nguyễn Phúc
Nguyên được Nguyễn Hoàng tin cậy, giao phó cho việc trấn giữ đất Quảng
Nam.
Theo Đại Nam thực lục (Tiền biên, quyển 1), khi biết mình không thể
sống được nữa, Nguyễn Hoàng đã cho gọi Nguyễn Phúc Nguyên từ Quảng
Nam về, lại sai gọi, những quan lại thân.tín đến và dặn dò như sau:
“Ta với các ông, từng đồng cam cộng khổ đã lâu, một lòng gầy dựng
nghiệp lớn. Nay, ta để gánh nặng lại cho con ta, các ông nên dốc lòng giúp
đỡ, quyết thành cơ nghiệp mới thôi.
Nói rồi, Chúa cầm tay Hoàng tử thứ sáu (chỉ Nguyễn Phúc Nguyên. Hai
chữ Hoàng tử là do người viết sử đời sau tự ý thêm vào – ND), dặn bảo:
-Đạo làm con thì phải hiếu, làm tôi thì phải trung, cho nên, anh em trước
hết phải thương yêu nhau. Con mà nhớ được lời dặn này thì ta không còn
ân hận gì.
