36. Nguyễn Phúc Anh và Văn Chức Lý Minh với bước đường
cùng
Nguyễn Phúc Anh là con trai thứ ba của Nguyễn Phúc Nguyên, còn Lý
Minh là tên, chưa rõ họ là gì, nhưng vì ông được phong làm Văn chức nên
sử cũ thường gọi ông là Văn chức Lý Minh. Cuối đời chúa Nguyễn Phúc
Nguyên, Văn chức Lý Minh làm việc ở Quảng Bình, còn Nguyễn Phúc
Anh thì trấn giữ đất Quảng Nam. Cách nhau xa xôi như vậy nhưng cả hai
lại luôn gặp gỡ nhau trong ý định giành ngôi chúa cho Nguyễn Phúc Anh.
Mưu phản nghịch này của hai người được sách Đại Nam thực lục (Tiền
biên, quyển 2) chép lại như sau:
“Mùa thu, tháng tám (năm Quý Dậu, 1633 – ND), triệu trấn thủ
xứ
Quảng Bình là Tôn Thất Tuấn về, cho Nguyễn Phúc Kiều ra thay. Tuấn trấn
trị Quảng Bình, hiệu lệnh nghiêm minh, quân dân đều được yên ổn.
Bấy giờ, (Nguyễn Phúc) Anh ở Quảng Nam đã ngầm có chí khác, muốn
được ra trấn trị Quảng Bình để tiện bề liên lạc với họ Trịnh, bèn bí mật sai
người ra bàn mưu tính kế với Văn chức Quảng Bình là Lý Minh (chưa rõ
họ). Lý Minh tập hợp những kẻ bất mãn trong hạt của mình lại, khiến họ
viết đơn kiện, vu cho Tuấn tội lấn xén của công và hà khắc với trăm họ,
vậy, xin đổi Tuấn đi nơi khác và cho (Nguyễn Phúc) Anh ra thay.
Lúc đầu, Chúa tin lời, bãi chức của Tuấn rồi cho (Nguyễn Phúc) Anh ra
thay. Nhưng cũng lúc ấy, (Nguyễn Phúc) Anh đã tự ý bỏ trị sở đi săn đến
hơn một tuần (tức là hơn mười ngày – ND) vẫn chưa về, Chúa biết được,
giận lắm, bèn cho (Nguyễn Phúc) Kiều ra thay. Kiều đến trấn, rộng lòng
thương yêu quân dân, người người đều tin phục. (Nguyễn Phúc) Anh thất
vọng, lại sai người ra (Quảng Bình) hỏi kế Lý Minh, Lý Minh gởi thư mật,
nói: -Nguyễn Phúc Kiều mới lại, lòng dân.dang ái mộ, huống chi hắn lại là
người họ ngoại của Chúa, thế rất khó lung lay. (Thực ra, Kiều là con rể của
chúa Nguyễn Phúc Nguyên, chồng của Nguyễn Thị Ngọc Đỉnh – ND).
Nhưng (Kiều) là người nhút nhát, nếu có quân Bắc đến bức bách thì hắn sẽ
là người bỏ chạy trước. Lúc đó muốn mưu kế gì mà chẳng được?
