08. Tống Phúc Đạm với tình riêng và phép công
Tống Phúc Đạm quê ở huyện Hương Trà (Thừa Thiên), vốn thuộc dòng
dõi nhà tướng. Năm 1774, lợi dụng lúc Tây Sơn khởi nghĩa, chúa Trịnh sai
tướng Hoàng Ngũ Phúc đem hơn ba vạn quân vượt sông Gianh đánh thẳng
vào Đàng Trong, khiến chúa Nguyễn phải bỏ cả Phú Xuân mà chạy vào Gia
Định, Tống Phúc Đạm cũng chạy theo, nhưng mới đến Quảng Nam thì bị
bắt. Sau, Tống Phúc Đạm trốn được, lại tiếp tục đi tìm chúa Nguyễn, nhưng
lần này ông đi bằng đường biển, chẳng dè gặp bão, phải phiêu dạt sang tận
đất Miến Điện. Tại đây, ông bị bắt giữ, may có một người Trung Quốc còn
nhớ được ít nhiều chữ Hán, Tống Phúc Đạm bút đàm với người Trung
Quốc này, nhờ ông ta nói giúp, Tống Phúc Đạm mới được tha. Từ Miến
Điện, Tống Phúc Đạm sang Xiêm La và được yết kiến Nguyễn Phúc Ánh.
Từ đây, ông một lòng phò tá Nguyễn Phúc Ánh. Ông mất năm Giáp Dần
(1794), không rõ bao nhiêu tuổi.
Bình sinh, Tống Phúc Đạm là người thẳng thắn, công tư rất rành mạch.
Sách Đại Nam chính biên liệt truyện (Sơ tập, quyển 8) chép về ông có đoạn
như sau:
“Tống Phúc Đạm giữ chính lệnh rất công bằng và nghiêm minh, cho dẫu
là người thân cũng chẳng kiêng dè. Bấy giờ, có viên Tham tướng ở Hậu
quân
, đối với (Tống Phúc) Đạm vốn là chỗ bạn bè thân quen cũ. Y
thường ỷ thế, bắt người đầy tớ đến ép Trưởng Công chúa phải chiều mình.
(Trưởng Công chúa là chị của vua, xét hành trạng các chị gái của Nguyễn
Phúc Ánh, tạm đoán đây là bà Nguyễn Thị Ngọc Du, tức Phúc Lộc Công
chúa, vợ của ChưOng Hậu quân là Võ Tánh. Võ Tánh mất tại Quy Nhơn
năm Kỉ Mùi, 1799-NKT). (Tống Phúc) Đạm biết được chuyện này, liền sai
quân đi tìm tên đầy tớ để tra. Viên Tham tướng sợ quá vội đem tên đầy tớ
giấu vào nhà của Trưởng Công chúa, xong, sai đóng chặt cửa lại. Quân đi
bắt không sao mở cửa được, (Tống Phúc) Đạm sai đập cửa ra, người giữ
cửa sợ quá, đành phải mở, tên đầy tớ bị bắt, viên Tham tướng đến thú tội
với (Tống Phúc) Đạm. (Tống Phúc) Đạm mời ngồi rồi lấy rượu cùng uống.
Uống xong, ông thong thả nói: -Giữ tình bạn cũ nên mời ngồi uống rượu,
